Η κριτική του e-peiraias από την πρεμιέρα
Ο «Εχθρός του λαού» επέστρεψε στη σκηνή του Θεάτρου Κνωσός όχι απλώς ως μια ακόμη ερμηνεία ενός κλασικού έργου, αλλά ως ένα ζωντανό, πολιτικό γεγονός με την υπογραφή του Τόμας Όστερμάιερ. Ο παγκοσμίως αναγνωρισμένος καλλιτεχνικός διευθυντής της Schaubühne παρουσιάζει στην Αθήνα μια εκδοχή που μοιάζει γραμμένη για το σήμερα, με ρυθμό που δεν χαμηλώνει ούτε στιγμή και με ενέργεια που μετατρέπει την αίθουσα σε δημόσιο βήμα.
Από τα πρώτα λεπτά γίνεται σαφές ότι ο Όστερμάιερ δεν ενδιαφέρεται για «κλασικότητα». Διαλύει τις αποστάσεις, φέρνει τον θεατή μέσα στη σύγκρουση και εκθέτει χωρίς περιθώρια παρερμηνείας τους μηχανισμούς εξουσίας που πνίγουν την αλήθεια. Η παράσταση μοιάζει περισσότερο με μια κοινωνική έκρηξη παρά με απλή θεατρική αφήγηση.
Μια παράσταση που αναπνέει σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα
Το έργο του Ίψεν, γραμμένο το 1882, γίνεται στα χέρια του Όστερμάιερ καθρέφτης των διλημμάτων του 2025: δημόσιο συμφέρον ή οικονομικά οφέλη; διαφάνεια ή συγκάλυψη; επιστήμη ή πολιτική σκοπιμότητα;
Η ιστορία του γιατρού Στόκμαν, που τολμά να αποκαλύψει ότι τα πολυδιαφημισμένα λουτρά της πόλης είναι μολυσμένα, αποκτά νέο βάρος. Η σύγκρουσή του με τον δήμαρχο –και αδερφό του–, αλλά και με την ίδια την κοινωνία που προτιμά τη σιωπή από την αλήθεια, φωτίζεται με τρόπο οδυνηρά οικείο.
Σκηνογραφία που παίζει με την ψευδαίσθηση και την πραγματικότητα
Το σκηνικό μεταφέρει το κοινό σε έναν χώρο που πάλλεται ανάμεσα στο αληθινό και στο αφαιρετικό. Η προσέγγιση δημιουργεί μια ενδιάμεση περιοχή, όπου κάθε αντικείμενο και κάθε γραμμή προσθέτουν ένταση στην πολιτική διάσταση του έργου. Η μουσική επένδυση, με ηλεκτρισμένη ενέργεια και δυναμικές μεταβάσεις, ενισχύει τη ρυθμικότητα και τη θεατρικότητα χωρίς να υπερκαλύπτει τις ερμηνείες.
Ερμηνείες που δίνουν σάρκα στη σύγκρουση
Η ελληνική ομάδα ηθοποιών υπηρετεί με πυγμή και ειλικρίνεια την καλλιτεχνική πρόθεση του Γερμανού σκηνοθέτη.
Ο Κωνσταντίνος Μπιμπής παραδίδει έναν Στόκμαν με απίστευτη ενέργεια, ξεκινώντας από την ήρεμη βεβαιότητα του επιστήμονα και φτάνοντας σε μια εκρηκτική, δημόσια κατάθεση ψυχής. Η στιγμή κατά την οποία απευθύνεται απευθείας στο κοινό –που πλέον ενσαρκώνει τους κατοίκους της πόλης– αποτελεί το αποκορύφωμα της βραδιάς: το θέατρο μετατρέπεται σε συνέλευση και το έργο σε πολιτική πράξη.
Ο Μιχάλης Οικονόμου δίνει μια λιτή αλλά βαθιά υπολογισμένη ερμηνεία ως δήμαρχος, καταφέρνοντας να ενσαρκώσει την ψυχρή λογική της εξουσίας. Η Λένα Παπαληγούρα, ως εκδότρια της τοπικής εφημερίδας, ισορροπεί επιτυχημένα ανάμεσα στον ρεαλισμό και την ηθική αμφιβολία, αναδεικνύοντας τον ρόλο του Τύπου στη διαχείριση –ή στη διαστρέβλωση– της αλήθειας.
Οι Ιερώνυμος Καλετσάνος, Στέλιος Δημόπουλος, Άλκηστις Ζιρώ και Ιάσονας Άλυ ολοκληρώνουν ένα σύνολο που κινείται με άνεση, χιούμορ, ένταση και ομαδικότητα, αποδεικνύοντας πως η παράσταση δεν είναι απλώς μεταφορά ενός διεθνούς επιτυχημένου project, αλλά ζωντανή ελληνική εκδοχή με προσωπικότητα.
Όταν το θέατρο γίνεται δημόσια συζήτηση
Η παράσταση κορυφώνεται όταν το κείμενο του Ίψεν συναντά τους προβληματισμούς της σύγχρονης Ευρώπης. Η διάδραση με το κοινό λειτουργεί όχι ως «τρικ», αλλά ως αναπόφευκτη εξέλιξη μιας πορείας που οδηγεί στη σύγκρουση επιστήμης, πολιτικής και κοινωνίας.
Η σκηνή του Κνωσός μετατρέπεται έτσι σε χώρο λογοδοσίας και αντίστασης, αναγκάζοντας τους θεατές να αναρωτηθούν: ποια θέση παίρνουμε όταν η αλήθεια συγκρούεται με το συμφέρον;
Ο «Εχθρός του λαού» του Τόμας Όστερμάιερ στο Θέατρο Κνωσός είναι μια παράσταση που δεν αφήνει περιθώρια αδιαφορίας. Παθιασμένη, αιχμηρή, πολιτική, λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι το θέατρο, όταν τολμά, μπορεί να γίνει ο πιο ισχυρός καθρέφτης της κοινωνίας μας.
