Η πολυδιαφημιζόμενη σύνοδος κορυφής μεταξύ του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, που πραγματοποιήθηκε στην Αλάσκα, δεν οδήγησε σε καμία συγκεκριμένη συμφωνία για την επίλυση ή την παύση του πολέμου στην Ουκρανία ούτε καν σε κατάπαυση πυρός –σημείο το οποίο δεν ειπώθηκε λέξη από τους δύο στην κοινή παρουσία τους στον τύπο. Παρόλο που και οι δύο ηγέτες χαρακτήρισαν τις συνομιλίες ως «παραγωγικές», δεν υπήρξε κανένα ορατό, κανένα απτό αποτέλεσμα –από όσα τουλάχιστον μπορεί κανείς να αντιληφθεί. Εύκολα θα υπέκυπτε ο παρατηρητής στον πειρασμό να θεωρήσει ότι η συνάντηση αυτή έγινε με κύριο στόχο την επανασύνδεση ενός … ζευγαριού, το οποίο είχε χωρίσει προσωρινά η μοίρα και η εξομάλυνση των Αμερικανορωσσικών σχέσεων και όχι η Ουκρανία και η Ρωσική εισβολή.
Άλλωστε, τι διαφορετικό μπορεί να σηματοδοτεί το χειροκρότημα του Αμερικανού προέδρου ενώ ο Πούτιν βάδιζε στο κόκκινο χαλί ή η κοινή μετακίνηση με το «θηρίο», το όχημα του Προέδρου των ΗΠΑ, γεγονός το οποίο δεν έχει προηγούμενο;
Αν κάποιος επιχειρήσει να αποκωδικοποιήσει το αποτέλεσμα των συνομιλιών, τα κύρια συμπεράσματα τα οποία εξάγονται από τη Σύνοδο, μπορούν να συμπυκνωθούν στα εξής πέντε σημεία:
1. Αποτέλεσμα: Καμία Συμφωνία για κατάπαυση του πυρός. Όπως σημειώνεται στον διεθνή τύπο, η θρυλούμενη, κύρια επιδίωξη του Τραμπ για μια κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία δεν επιτεύχθηκε. Παρά τις προηγούμενες απειλές του Τραμπ για σκληρότερη στάση και περισσότερες κυρώσεις, ο Πούτιν δεν υποχώρησε. Η συνάντηση ολοκληρώθηκε χωρίς καμία επίσημη δέσμευση, αφήνοντας την έκβαση του πολέμου αβέβαιη, ρίχνοντας την μπάλα στον Ουκρανό Πρόεδρο!…
2. Η «Συνέντευξη τύπου»: Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα στοιχεία της συνάντησης ήταν η απόφαση των δύο ηγετών να αποχωρήσουν από το βήμα αμέσως μετά τις σύντομες δηλώσεις τους, χωρίς να δεχτούν καμία ερώτηση από τους δημοσιογράφους. Αυτή η κίνηση χαρακτηρίστηκε από τους ρεπόρτερ ως «εμφανής έκπληξη» και θεωρήθηκε σαφές σημάδι της έλλειψης πραγματικής προόδου ή συμφωνίας. Συνεπώς, είχαμε μία κατ’ επίφαση «συνέντευξη», μιας και χωρίς ερωτήσεις μπορεί να θεωρηθεί σαν πραγματοποίηση δηλώσεων και μόνον.
3. Η πληγείσα φήμη του Τραμπ ως διαπραγματευτή: Η συνάντηση αυτή προκάλεσε πλήγμα στο κύρος του Τραμπ, τόσο εντός των ΗΠΑ όσο και σε διεθνές επίπεδο. Παρότι ο ίδιος είχε δηλώσει ότι η συνάντηση είχε μόνο 25% πιθανότητες αποτυχίας, η αοριστία των δηλώσεών του και η αδυναμία επίτευξης συμφωνίας έρχονται σε αντίθεση με την εικόνα του ως ικανού «ειρηνοποιού και διαπραγματευτή».
4. Η σημαντική νίκη του Πούτιν: Παρά την έλλειψη συμφωνίας, ο Βλαντιμίρ Πούτιν φαίνεται να είναι ο μόνος ο οποίος αποκομίζει κέρδη από την «παράσταση της Αλάσκας». Το γεγονός ότι η συνάντηση πραγματοποιήθηκε ήταν από μόνο του μια νίκη για εκείνον, καθώς του επέτρεψε να επιστρέψει στην παγκόσμια σκηνή ως «συνεργάτης και φίλος», μετά από περίοδο απομόνωσης λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. Η θερμή υποδοχή από τον Τραμπ, το κόκκινο χαλί και η συμβολική βόλτα με την τεθωρακισμένη λιμουζίνα του Αμερικανού Προέδρου ενίσχυσαν αυτή την εικόνα.
Το επόμενο βήμα: Ο ανοιχτός κίνδυνος των κυρώσεων
Ένα από τα κύρια ερωτήματα που παραμένει αναπάντητο είναι αν ο Τραμπ θα προχωρήσει στην επιβολή των «πολύ-απειλούμενων» νέων κυρώσεων στη Ρωσία. Ο πρόεδρος δήλωσε σε συνέντευξη ότι θα το «εξέταζε» σε «δύο, τρεις εβδομάδες», μια απάντηση που χαρακτηρίζεται ως αόριστη, δεδομένων των προηγούμενων υποσχέσεων για «σοβαρές συνέπειες». Αυτό αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για μια νέα κλιμάκωση, η οποία μπορεί να αναβληθεί ή να μην συμβεί ποτέ.
Μια Σύνοδος με περισσότερα ερωτηματικά παρά απαντήσεις
Η συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών, αν και είχε διαφημιστεί ως ένα «ζωτικής σημασίας βήμα προς την ειρήνη», κατέληξε σε μια αναποτελεσματική διπλωματική άσκηση, που προκάλεσε περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις. Από την αρχή, η συνάντηση φάνηκε να έχει ένα προκαθορισμένο αποτέλεσμα που δεν ήταν η επίτευξη μιας συμφωνίας. Η αποχώρηση των προέδρων από το βήμα χωρίς να δεχτούν ερωτήσεις ήταν, ένα «σαφές μήνυμα» ότι δεν υπήρχε κάτι απτό να αναφερθεί, παρά τις δηλώσεις του Τραμπ για «μεγάλη πρόοδο». Αυτό το περιστατικό, σε αντίθεση με τη φλύαρη συνήθεια του Τραμπ, υποδηλώνει ότι η ατζέντα της συνάντησης ήταν κυρίως συμβολική και όχι ουσιαστική.
Η Καταστροφική Αποτυχία για τον Τραμπ
Για τον Ντόναλντ Τραμπ, η σύνοδος της Αλάσκας ήταν μια σημαντική αποτυχία που πλήγωσε σοβαρά την εικόνα του ως «ειρηνοποιού και διαπραγματευτή» -ιδιότητες οι οποίες κατά δήλωσή του και μόνον του απονέμονται. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ «ταξίδεψε τόσο μακριά μόνο και μόνο για να παράγει τέτοιες αοριστίες». Παρά τις προηγούμενες δηλώσεις του ότι η συνάντηση είχε μόλις 25% πιθανότητες αποτυχίας, έφυγε από την Αλάσκα χωρίς καμία κατάπαυση του πυρός και χωρίς καμία σαφή δέσμευση για το μέλλον.
Επιπλέον, ο Τραμπ φάνηκε να υπομένει μια φαινομενική «προσβολή» όταν ο Πούτιν έκανε εκτενείς εισαγωγικές δηλώσεις στη συνέντευξη τύπου που δεν ήταν, ενώ ο ίδιος στέκεται σιωπηλός. Αυτή η δυναμική έρχεται σε αντίθεση με την «κανονική ρουτίνα στο Οβάλ Γραφείο», όπου ο Αμερικανός πρόεδρος είναι συνήθως το κεντρικό πρόσωπο.
Η Θριαμβευτική Επιστροφή του Πούτιν στην Παγκόσμια Σκηνή
Αντίθετα με τον Τραμπ, ο Πούτιν είναι ο ξεκάθαρος νικητής της συνάντησης. Το γεγονός και μόνο ότι η σύνοδος κορυφής πραγματοποιήθηκε, σηματοδότησε την επιστροφή του στη «γεωπολιτική σκηνή», από την οποία ήταν σε μεγάλο βαθμό αποκλεισμένος από την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία το 2022. Η υποδοχή με το «κόκκινο χαλί» στην αμερικανική βάση της Αλάσκας, ο θερμός χαιρετισμός και το χαμόγελο του Τραμπ, όλα αυτά βοήθησαν στην αναδιαμόρφωση της εικόνας του Πούτιν από «παρία» σε «συνεργάτη και φίλο» στα μάτια του κόσμου.
Η συμβολική βόλτα με την τεθωρακισμένη λιμουζίνα του Τραμπ, μια «αυθόρμητη στιγμή» που απαθανατίστηκε από τις κάμερες, ενίσχυσε περαιτέρω αυτή την αφήγηση της ισότητας και της συνεργασίας. Ο Πούτιν φάνηκε άνετος, ακόμα και όταν αντιμετώπισε τις απευθείας και εχθρικές ερωτήσεις των δημοσιογράφων—ερωτήσεις που ποτέ δεν του γίνονται στη Ρωσία—απαντώντας με ένα «κρυπτικό χαμόγελο».
Γεωπολιτικές Επιπτώσεις και Αβεβαιότητες
Η συνάντηση άφησε τη διεθνή κοινότητα με περισσότερες ερωτήσεις για το μέλλον. Όπως αναφέρει η Helima Croft (επικεφαλής στρατηγικής εμπορευμάτων στην RBC Capital Markets και συνεργάτης του δικτύου CNBC), «υπήρξαν ατάκες που σηματοδοτούν διπλωματική πρόοδο, αλλά λίγες συγκεκριμένες λεπτομέρειες συμφωνίας». Αυτό το αποτέλεσμα, που χαρακτηρίζεται ως «θα έχει συνέχεια», αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για μελλοντικές συνομιλίες, αλλά ταυτόχρονα διατηρεί σε εκκρεμότητα την τύχη των «δευτερογενών κυρώσεων» ια χώρες οι οποίες συνεργάζονται με την Ρωσία και ενισχύουν την οικονομία της (π.χ. Ινδία) και τις αποφάσεις των Ευρωπαίων συμμάχων.
Το μεγάλο ερωτηματικό που παραμένει είναι αν ο Τραμπ θα επιβάλει τις «πολύ-απειλούμενες» και «πολύ-διαφημισμένες» κυρώσεις στη Ρωσία ως τιμωρία για τη μη επίτευξη κατάπαυσης του πυρός. Η αόριστη απάντησή του ότι θα το «εξέταζε» σε «δύο, τρεις εβδομάδες» υποδηλώνει την απουσία άμεσης και αποφασιστικής δράσης, παρά τις προηγούμενες σκληρές του απειλές. Αυτή η αναποφασιστικότητα μπορεί να ερμηνευτεί ως αδυναμία και να ενθαρρύνει τη Ρωσία να συνεχίσει τις ενέργειές της.
Εναπόκειται, πλέον, στην Ευρώπη η διευθέτηση της κρίσης και η παύση της αιματοχυσίας. Όχι και τόσο αισιόδοξη προοπτική. . .