Επιστήμονες από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και τη Νέα Ζηλανδία χαρτογράφησαν 3.815 ίχνη ενεργών ρηγμάτων, δημιουργώντας την πρώτη ολοκληρωμένη βάση δεδομένων για τη σεισμική δομή της Ελλάδας.
Σε μια από τις πιο συστηματικές και ολοκληρωμένες προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, επιστήμονες από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και τη Νέα Ζηλανδία χαρτογράφησαν τα ενεργά ρήγματα σε ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα.
Χρησιμοποιώντας λεπτομερή Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους (DEMs) από το Ελληνικό Κτηματολόγιο, δημιούργησαν την Active Faults Greece (AFG), τη μεγαλύτερη βάση δεδομένων ενεργών ρηγμάτων που έχει παρουσιαστεί ποτέ στη χώρα.
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Scientific Data, αναδεικνύοντας εκατοντάδες νέα ίχνη ρηγμάτων και προσφέροντας ένα πρωτοφανές επίπεδο ακρίβειας στη γεωλογική αποτύπωση της Ελλάδας.
Πρώτος πανελλαδικός χάρτης ενεργών ρηγμάτων
Η βάση AFG παραδίδει τον πρώτο χάρτη ενεργών ρηγμάτων σε συνεπή κλίμακα 1:25.000. Συνολικά καταγράφηκαν:
-
3.815 ίχνη ρηγμάτων,
-
τα οποία ομαδοποιούνται σε 892 ρήγματα,
-
εκ των οποίων περισσότερα από τα μισά χαρτογραφούνται για πρώτη φορά.
Η βάση περιλαμβάνει και 35 επιφανειακές διαρρήξεις που έχουν συνδεθεί με ιστορικούς σεισμούς.
Κατηγορίες και χαρακτηριστικά των ρηγμάτων
Κάθε ρήγμα ταξινομήθηκε σε τρεις κατηγορίες:
-
Ενεργό, όταν το ανάγλυφο δείχνει πρόσφατη παραμόρφωση,
-
Πιθανώς ενεργό, όταν τα γεωμορφολογικά ίχνη είναι ορατά αλλά λιγότερο σαφή,
-
Αβέβαιο, όταν χρειάζονται πρόσθετες παρατηρήσεις.
Πάνω από 2.000 ίχνη χαρακτηρίζονται ως ενεργά, ενώ περίπου 1.600 ως πιθανώς ενεργά.
Σημαντικό εύρημα της μελέτης είναι ότι πάνω από τα μισά ενεργά ρήγματα επηρεάζουν τη ροή ποταμών, οικοδομούν κοιλάδες και καθορίζουν τα όρια βουνών, υποδηλώνοντας ότι σημαντικό τμήμα τους παραμένει ακόμη αόρατο κάτω από νεότερα ιζήματα.
Η τεχνολογία που αποκάλυψε τα «κρυμμένα» ρήγματα
Τα DEMs επέτρεψαν στους επιστήμονες να «διαβάσουν» το ανάγλυφο με τρόπο που δεν ήταν εφικτός μέχρι σήμερα. Τα ψηφιακά μοντέλα λειτουργούν ως τρισδιάστατες απεικονίσεις της επιφάνειας της Γης, αποκαλύπτοντας λεπτομέρειες που δεν διακρίνονται με το γυμνό μάτι.
Η διεθνής ομάδα επισημαίνει ότι οι ειδικές αναλύσεις φωτισμού (hillshade) και κλίσεων (slope maps) αποτυπώνουν «γεωμορφολογικά αποτυπώματα» που μαρτυρούν σεισμική δραστηριότητα χιλιάδων ετών — ακόμη και όταν τα ίχνη έχουν σβηστεί από βλάστηση, ανθρώπινες παρεμβάσεις ή φυσική διάβρωση.
Πρακτική σημασία για υποδομές και Πολιτική Προστασία
Η χαρτογράφηση ενεργών ρηγμάτων έχει άμεση εφαρμογή στη μελέτη και προστασία κρίσιμων υποδομών.
Όπως επισημαίνει η Δρ. Βασιλική Μουσλοπούλου από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του ΕΑΑ, η γνώση της θέσης και του χαρακτήρα των ρηγμάτων είναι κρίσιμη για:
-
μεγάλους οδικούς άξονες,
-
γέφυρες και φράγματα,
-
ενεργειακές εγκαταστάσεις,
-
έργα που επηρεάζουν την ασφάλεια των πολιτών.
Η ενσωμάτωση της νέας βάσης δεδομένων στα υφιστάμενα μοντέλα σεισμικής επικινδυνότητας μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ακρίβεια των προβλέψεων.
Διαθέσιμη για όλους η νέα βάση δεδομένων
Η Active Faults Greece είναι προσβάσιμη χωρίς περιορισμούς σε μηχανικούς, ερευνητές και πολίτες, μέσω διαδραστικού χάρτη. Η επιστημονική ομάδα τονίζει ότι το εργαλείο μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για άλλες σεισμικά ενεργές χώρες, που επιδιώκουν να αξιοποιήσουν τεχνολογίες υψηλής ανάλυσης για τον εντοπισμό ρηγμάτων.
