Γόνιμος και ουσιαστικός διάλογος ήταν το βασικό στοιχείο της διαδικτυακής εκδήλωσης που οργάνωσε στις 24 Ιουνίου το νέο κόμμα των Πράσινων.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκε το πρόσφατο Κείμενο Εργασίας & Διαλόγου των Πράσινων για «Ριζική αλλαγή πολιτικής για την ενέργεια και τις ΑΠΕ». Συμμετείχαν ομιλητές από περιβαλλοντικές οργανώσεις, κινήματα πολιτών, αλλά και από τα 3 κόμματα που οι Πράσινοι έχουν καλέσει σε διάλογο. Συντόνισε η δημοσιογράφος Ευρυδίκη Μπερσή.
Κοινός τόπος των ομιλητών ήταν ότι χρειάζεται να απαντήσουμε ταυτόχρονα και αποτελεσματικά, τόσο στην κλιματική κρίση όσο και στις απειλές για τη φύση και τη βιοποικιλότητα: οι τελευταίες αναλύθηκαν διεξοδικά από πολλούς ομιλητές. Από αρκετές πλευρές επισημάνθηκε επίσης ότι το πάγωμα αδειοδοτήσεων στις προστατευόμενες περιοχές μέχρι την εκπόνηση των απαραίτητων συνολικών μελετών και την έκδοση των σχετικών Π.Δ., οφείλει να αφορά όλα τα έργα «Κατηγορίας Α» (όσα ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον) και όχι μόνο τα έργα ΑΠΕ.
Εκτίμηση των Πράσινων από την εκδήλωση, είναι ότι ανοίγονται δρόμοι και για περαιτέρω διάλογο και συγκλίσεις σε σημαντικές όψεις του ζητήματος. Από την πλευρά τους οι Πράσινοι δεσμεύονται ότι θα συνεχίσουν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, συνδέοντας την ενεργειακή μετάβαση με την κλιματική δικαιοσύνη και την αποτελεσματική προστασία της βιοποικιλότητας και της φύσης.
Αναλυτικότερα:
Ανοίγοντας την εκδήλωση εκ μέρους των Πράσινων, ο πρώην ευρωβουλευτής Νίκος Χρυσόγελος υπογράμμισε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης σχετικά με την κλιματική κατάρρευση και την οικολογική κρίση – απώλεια βιοποικιλότητας. «Έχουμε μόλις 19 χρόνια, μέχρι το 2040, για την ενεργειακή μετάβαση και τη διαμόρφωση οικονομίας κλιματικά ουδέτερης, ώστε να συγκρατήσουμε την άνοδο της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από 1,5 βαθμό Κελσίου. Οι προτάσεις των Πρασίνων αφορούν προστασία του κλίματος ταυτόχρονα με αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, με κοινωνική και κλιματική δικαιοσύνη, χωρίς να μένει κανένας πίσω. Οι ΑΠΕ είναι μέρος της λύσης αλλά για να γεφυρώσουμε τις πολιτικές για κλίμα και βιοποικιλότητα πρέπει να υπάρχουν (α) σχέδιο ενεργειακής μετάβασης με γρήγορη απεξάρτηση από όλα τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτη, ορυκτό “φυσικό” αέριο) με κοινωνικά δίκαιο τρόπο (β) σωστό Χωροταξικό προσδιορίζοντας πού επιτρέπονται κάποιες επενδύσεις και πού όχι ή πού επιτρέπονται υπό συγκεκριμένους όρους, με τις άδειες να δίνονται μετά την εξέταση όλων των παραμέτρων (γ) ενεργειακή δημοκρατία, ώστε να μετέχουν οι πολίτες τόσο στη λήψη των αποφάσεων όσο και στις επενδύσεις».
Παρουσιάζοντας τις βασικές προτάσεις του αναλυτικού σχεδίου των Πράσινων, ο Γιάννης Παρασκευόπουλος σημείωσε ότι «πριν την καθαρή ενέργεια, χρειαζόμαστε πολιτικές για την παγκόσμια αποδάσωση, τις εκπομπές της εντατικής κτηνοτροφίας και τη μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση, ως μόνη 100% καθαρή ενέργεια. Κάθε μαζική παραγωγή ενέργειας έχει οικολογικό κόστος: στα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά αυτό ελαχιστοποιείται ή εκτοξεύεται, ανάλογα με τη χωροθέτησή τους. Η ενέργεια αποτελεί κοινωνικό αγαθό ανάλογο με την τροφή. Το σημερινό καθεστώς ενθαρρύνει «κυνήγι τοποθεσιών», αντί για βιώσιμη χωροθέτηση. Παραμένουν επιδοτήσεις 4,9 δις τον χρόνο στα ορυκτά καύσιμα, ενώ η κυβέρνηση παίζει επικίνδυνα παιχνίδια υπέρ του αερίου. Χρειαζόμαστε λοιπόν ριζικές αλλαγές πολιτικής: στο σχέδιό μας, οι Πράσινοι καταθέτουμε συγκεκριμένα κριτήρια κατανομής των ανελαστικών εθνικών αναγκών και στόχων ανά περιφέρεια και δήμο, με συμμετοχή και των τοπικών κοινωνιών. Προτείνουμε κατηγορίες περιοχών με ήδη έντονη ανθρώπινη παρέμβαση, όπου μπορούν να χωροθετούνται τα αιολικά με το χαμηλότερο δυνατό οικολογικό κόστος, καθώς και πιλοτικά μέτρα ώστε πλωτά αιολικά να γίνουν οικονομικά βιώσιμα πριν το 2030. Ριζική αλλαγή (με αντίστοιχο πάγωμα) προτείνεται στο καθεστώς των προστατευόμενων περιοχών, ώστε να μην μπορούν να επηρεάζονται τα Διαχειριστικά Σχέδια από παρεμβάσεις υποψήφιων επενδυτών. Για ορεινούς όγκους προτείνεται χωροθέτηση αιολικών μόνο μέχρι το ύψος που χρειάζεται για την κάλυψη των στόχων ΑΠΕ»..
Από το WWF Ελλάς η Θεοδότα Νάντσου τόνισε πως «ο στόχος για κάλυψη των αναγκών σε ενέργεια κατά 100% από ανανεώσιμες πηγές είναι εδώ και δεκαετίες θεμελιώδης περιβαλλοντική διεκδίκηση, καθώς ο στόχος της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και η μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα το συντομότερο δυνατόν είναι υπαρξιακό ζήτημα για τον πλανήτη. Με δεδομένο λοιπόν ότι οι ΑΠΕ είναι περιβαλλοντικού σκοπού υποδομές, πρέπει να είναι υποδείγματα βέλτιστων εφαρμογών, οι οποίες δεν θα πρέπει να προκαλούν πραγματικά προβλήματα και υποβάθμιση της βιοποικιλότητας. Απαραίτητο επίσης είναι να κλείσει το κοινωνικό χάσμα στην παραγωγή ενέργειας που τώρα μονοπωλείται από ιδιωτικές εταιρείες που μάλιστα σε πάρα πολλές περιπτώσεις καθόλου δεν διακρίνονται για την περιβαλλοντική τους ευαισθησία, ενώ παλιότερα η ηλεκτροπαραγωγή ήταν κρατικό μονοπώλιο. Ο θεσμός των ενεργειακών κοινοτήτων πρέπει να αναχθεί σε νέα πραγματικότητα και η κοινωνική συμμετοχή στον πολιτικό σχεδιασμό και τη διαχείριση της ενέργειας σε νέα κανονικότητα».
Ο Νίκος Χαραλαμπίδης, διευθυντής της ελληνικού γραφείου της Greenpeace, έθεσε ως βασικά ερωτήματα για τις ΑΠΕ το Πόσες, Πού και Ποιοι. «Με τον επίσημο Μακροχρόνιο Ενεργειακό Σχεδιασμό, στο “καλό” σενάριο με πολλή εξοικονόμηση στα κτίρια και αποδοτική χρήση ΑΠΕ και υδρογόνου, θέλουμε επιπλέον 8-10GW αιολικών όπου περιλαμβάνονται και τα θαλάσσια. Στο “κακό” σενάριο, με μπόλικο υδρογόνο, θέλουμε διπλάσια αιολικά (επιπλέον 16GW περίπου). Είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας το 2045-50, και όχι μόνο το 2030. Πού θα μπουν; Εδώ επικρατεί χάος, με το νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο ΑΠΕ σε εκκρεμότητα και απουσία των απαραίτητων Περιβαλλοντικών Μελετών και ΠΔ για τις προστατευόμενες περιοχές. Έτσι δεν έχουμε σαφή εικόνα τι μπαίνει και πού: χωρίς αυτό, σε τι βάση θα γίνει σοβαρή συζήτηση; Εξίσου σημαντικό είναι, σε ποιους θα ανήκουν οι ΑΠΕ: ενεργειακή αγορά ως παιχνίδι για “λίγους”, ή κοινωνικά δίκαιη και συμμετοχική ενεργειακή μετάβαση; Δυστυχώς αυτός ο διάλογος λείπει. Δεν φαίνεται ούτε οι τοπικές κοινωνίες να συμμετέχουν ενεργά σε έργα ΑΠΕ (κυρίως αιολικά), ούτε οι επενδυτές να κάνουν άνοιγμα προς τις κοινωνίες, ούτε η κυβέρνηση να προωθεί συμμετοχική μετάβαση. Η ευθύνη ανήκει και στα τρία μέρη. Στη Δανία, 75% των αιολικών αποτελούν συνεταιριστικά σχήματα με συμμετοχή μεγάλων επενδυτών και της τοπικής κοινωνίας, εδώ δεν το συζητάμε καν. Καλό παράδειγμα, η μετοχοποίηση του 5% των φωτοβολταϊκών πάρκων της ΔΕΗ στη Δυτική Μακεδονία, σε μερίδια των 1000 ευρώ σε όσους ενδιαφέρονται από την τοπική κοινωνία: περίπου 60-70.000 μερίδια. Ναι, μπορούσε να ποσοστό να είναι μεγαλύτερο, ενώ κάποια από αυτά τα μερίδια να διατεθούν δωρεάν σε ευάλωτα νοικοκυριά της περιοχής. Ωστόσο, είναι βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, πρότυπο και για τους ιδιώτες επενδυτές».
Η Ιόλη Χριστοπούλου, Διευθύντρια πολιτικής του Green Tank, μοιράστηκε προτάσεις για τη θέσπιση φιλόδοξων εθνικών κλιματικών στόχων και τη διαμόρφωση μίας εθνικής πολιτικής για τη φύση αντάξιας του φυσικού της πλούτου. Όπως τόνισε, «η διαμόρφωση του νέου Χωροταξικού Σχεδίου για τις ΑΠΕ πρέπει να βασιστεί σε διεπιστημονική προσέγγιση με τη θέσπιση μίας Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής με ειδικούς από διαφορετικά επιστημονικά πεδία και να συνοδευτεί από έναν διευρυμένο διάλογο για τη διαμόρφωση κοινά αποδεκτών λύσεων. Αναφερόμενη ειδικά στα αιολικά, πρότεινε μία εναρμονισμένη προσέγγιση στον καθορισμό περιβαλλοντικών όρων ως δεύτερη δικλείδα ασφαλείας, μετά την ορθή χωροθέτηση για την άμβλυνση των επιπτώσεων τους». Ολόκληρη η παρουσίαση του Green Tank έχει αναρτηθεί ΕΔΩ.
«Το οικολογικό όραμα παραγωγής ενέργειας, κινδυνεύει να μετατραπεί σε εφιάλτη για τη βιοποικιλότητα», τόνισε στην εισήγησή του ο Απόστολος Καλτσής από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, παρουσιάζοντας σχετικά στοιχεία. «Αυτό ήδη συμβαίνει στην Ισπανία και διαπιστώνουμε ότι όλες οι παθογένειες του συστήματος ανάπτυξης ΑΠΕ εκεί ισχύουν στο ακέραιο και εδώ. Σε καμία περίπτωση δεν νοείται στο όνομα της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης να υπονομεύεται η διατήρησης της Φύσης. Αυτό όμως συμβαίνει κατά κανόνα στην Ελλάδα, με μετατροπή ολόκληρων περιοχών σε βιομηχανικές ζώνες παραγωγής ενέργειας και δεκάδες επικίνδυνες για τα πουλιά και τη βιοποικιλότητα εν γένει χωροθετήσεις. Και από τη στιγμή που ο αιολικός τομέας απλά βολεύεται σε αυτή την κατάσταση, πρέπει οι πολίτες και οι οργανώσεις να απαιτήσουν την άμεση και ριζική αλλαγή πορείας, θέτοντας στο επίκεντρο της ανάπτυξης των ΑΠΕ την κοινωνική και περιβαλλοντική δικαιοσύνη». Το βίντεο με την εισήγησή του είναι αναρτημένο ΕΔΩ.
Από το Δίκτυο Πολιτών και Φορέων για την Προστασία των Αγράφων, ο Χρήστος Φασούλας τόνισε ότι «τα κινήματα σε όλη την χώρα αντιστέκονται στην άναρχη, χωρίς φραγμό και όριο χωροθέτηση βιομηχανικών αιολικών σε παρθένες κορυφογραμμές και σε νησιά, φωτοβολταϊκών σε παραγωγική γή και βοσκοτόπια και μικρά υδροηλεκτρικά σε όλα τα ορεινά ποτάμια. Διεκδικούν άμεσο σταμάτημα όλων των αδειοδοτήσεων και νέο Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ μετά από ουσιαστική διαβούλευση με τις επιστημονικές – περιβαλλοντικές οργανώσεις και την τοπική κοινωνία, όχι με τα λόμπι των ΑΠΕ. Ο στόχος διατήρησης και προστασίας της βιοποικιλότητας αποτελεί προτεραιότητα που δεν διαπραγματεύεται και δεν θυσιάζεται για να κερδοσκοπήσουν οι εθνικοί εργολάβοι. Στην ευρύτερη περιοχή μας, παράγουμε ήδη μαζικά ανανεώσιμη ενέργεια, με μεγάλα υδροηλεκτρικά της ΔΕΗ. Για τα αιολικά, δεν μας προτείνεται ούτε λογική συμβολή αντίστοιχη με τη δική μας χαμηλή κατανάλωση, ούτε δυνατότητα βιώσιμης χωροθέτησης. Όσο στο τραπέζι βρίσκεται μόνο ο τωρινός κατακλυσμός αιτήσεων και αυθαιρεσιών, είμαστε αναγκασμένοι να λέμε ΟΧΙ σε όλα, για να σώσουμε ό,τι μπορούμε».
Ο Αντώνης Μπρούμας από τη Λαϊκή Πρωτοβουλία KLIMA500 τόνισε ότι «η κλιματική κρίση αποτελεί την πιο σημαντική πρόκληση στην ανθρώπινη ιστορία. Η μετάβαση σε κλιματικά ουδέτερες κοινωνίες μέχρι το 2040 αποτελεί κοινή βάση των σύγχρονων οικολογικών κινημάτων. Ωστόσο, η κυρίαρχη εκδοχή της πράσινης ανάπτυξης όχι μόνο δεν οδηγεί εκεί, αλλά υποβαθμίζει περαιτέρω την βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα. Οι αγώνες για την αποτροπή των χειρότερων εκδοχών της δεν αρκούν. Απαιτείται περαιτέρω η διεκδίκηση θεσμικών τομών, που θα προστατεύουν την βιοποικιλότητα με εκδημοκρατισμό στη λήψη των αποφάσεων και θα δίνουν χώρο στα κινήματα να αναπτύξουν δικές τους υλικές βάσεις για τη μετάβαση. Η Λαϊκή Πρωτοβουλία Klima500 θέτει σε διαβούλευση τις προτάσεις της πάνω στους άξονες ενός Ελληνικού Κλιματικού Νόμου με συγκεκριμένους θεσμούς για την ενεργειακή μετάβαση και την ενεργειακή δημοκρατία και καλεί σε συμμετοχή και συνδιαμόρφωσή τους κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη καθώς και συλλογικότητες, οργανώσεις και μαζικούς κοινωνικούς φορείς».
Στις παρεμβάσεις των κομμάτων:
Από τους Οικολόγους Πράσινους, ο Κωστής Βλαχόπουλος σημείωσε ότι «είναι σημαντικό να βρεθεί μια χρυσή τομή για να καλυφθούν παράλληλα τόσο η προστασία της βιοποικιλότητας όσο και η αποτροπή της κλιματικής κρίσης, που αποτελούν και στόχους της Ε.Ε. Κόκκινη γραμμή είναι η ολοκλήρωση των ΜΠΕ, το ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ και μέχρι τότε η αναστολή αδειών έργων κατηγορίας Α εντός των περιοχών Natura. Επιπλέον προτάσεις αποτελούν, να ενταχθούν οι τοπικές κοινωνίες και οι πολίτες στα έργα ΑΠΕ, αλλά να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο τον αστικό χώρο, και μέσω του ΤΑΑ όπως μικρά Φ/Β σε υπαίθριους χώρους και ταράτσες: φαίνεται ότι μέχρι 32% της ηλεκτρικής ενέργειας των πόλεων μπορεί να καλυφθεί με τον τρόπο αυτό. Για τη διασύνδεση των νησιών, επιτρέψτε μου κάποιες αμφιβολίες, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε χωροθέτηση πολύ μεγάλων έργων ΑΠΕ: στηρίζουμε περισσότερο τα μικρής κλίμακας έργα ΑΠΕ και τη χρήση της γεωθερμίας, ενώ είμαστε σύμφωνοι με τις πλωτές Α/Γ, πάντα με σεβασμό στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Είναι ενδιαφέρον ότι συναντώνται σε κοινά σημεία διάφορες ομάδες του πράσινου χώρου».
Ο Θράσος Φωτεινός, προεδρεύων της Πράσινης Αριστεράς, σημείωσε ότι “η κλιματική αλλαγή είναι σήμερα το σημαντικότερο περιβαλλοντικό πρόβλημα. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να μηδενιστούν έως το 2040. Πρότασή μας είναι να μετασχηματιστεί η χώρα σε κοινωνία χαμηλών εκπομπών άνθρακα με σταδιακές αλλαγές σε πολλούς τομείς οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας. Κάτι τέτοιο είναι αδύνατον, με την σημερινή οργάνωση της οικονομίας και της κοινωνίας (εμπορευματοποίηση των πάντων, άκρατος καταναλωτισμός) και δίχως μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε ενέργεια. Η σημερινή κυβέρνηση είναι κι αυτή σε αντίθετη κατεύθυνση. Στόχος μας είναι η Ενεργειακή Δημοκρατία, με ενεργειακές κοινότητες: Όχι μόνο γιατί κάθε πολίτης μπορεί να προβεί στην απευθείας εκμετάλλευση των ΑΠΕ αλλά και γιατί η πλήρης εκμετάλλευση τους απαιτεί συμμετοχική λειτουργία στον χώρο των θεσμών και δικαιότερη ανακατανομή του εισοδήματος. Το πολιτικό σχέδιο που λείπει χρειάζεται όραμα και στόχους, μέσα στην κοινωνία – μαζί με την κοινωνία. Κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις και κινήματα, μπορούν και πρέπει να κάνουν μια συμφωνία με κοινούς στόχους και επιδιώξεις». Η αναλυτική τοποθέτηση του Θρ. Φωτεινού, είναι αναρτημένη ΕΔΩ.
«Υποστηρίζουμε την ενεργειακή μετάβαση, όχι μόνο με αλλαγή του τρόπου παραγωγής ενέργειας, αλλά και με μείωση των ενεργειακών απαιτήσεων της κοινωνίας και μετατόπιση από την ιδιωτική κατανάλωση στα κοινά αγαθά» σημείωσε στην παρέμβασή της η Βάσω Λεβεντάκου από το Κόμμα για τα Ζώα. «Η φροντίδα και προστασία της άγριας ζωής έχει μεγάλη σημασία, για αυτό απαιτούνται εμπεριστατωμένες έγκριτες προγνωστικές μελέτες ως προς την επιλογή τοποθεσίας εγκατάστασης, αλλά και μεγέθους των ΑΠΕ, και όχι με πειραματισμούς αξιολόγησης απωλειών και απειλών για την άγρια ζωή. Οφείλουμε να εξαντλήσουμε πρώτα τις ηπιότερες μορφές ενέργειας, όπως ηλιακή και βιομάζα (αστικά και φυτικά απόβλητα), πριν επενδύσουμε στην αιολική ρύπανση ανεμογεννητριών αγνώστων συμφερόντων και απροσδιόριστου οφέλους. Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων καθώς και Μελέτες Επιπτώσεων επί των Δικαιωμάτων των Ζώων, εξασφαλίζουν αρμονική συνύπαρξη του Ανθρώπου με τα Ζώα και το Περιβάλλον».
Η Πηνελόπη Πετροπούλου, πρόεδρος της Δ.Ε. του Κόμματος Πειρατών Ελλάδας, σημείωσε στον χαιρετισμό της ότι «η κατασκευή νέων ΑΠΕ πρέπει να υπόκειται σε προσεκτική εξέταση των ευρύτερων περιβαλλοντικών επιπτώσεων, και με κυρίαρχο γνώμονα το τελικό περιβαλλοντικό όφελος, από την αξιοποίηση τους. Κάτι τέτοιο απαιτεί να ενισχυθεί η διαφάνεια και η αξιοπιστία των αποφάσεων, με υποχρεωτική και δημόσια επιστημονική προσέγγιση, σε οποιαδήποτε διαδικασία αποφάσεων για το Περιβάλλον. Τα δεδομένα των επιστημονικών προσεγγίσεων να είναι διαθέσιμα στους πολίτες, ανά πάσα στιγμή, μέσω κυβερνητικών ιστοτόπων. Ακόμη, να ενισχυθεί η χρηματοδότηση και αξιοποίηση της δημόσιας ακαδημαϊκής έρευνας για τα περιβαλλοντικά ζητήματα, έναντι της συστημικής έρευνας, που συνδέεται με τη βιομηχανία. Η αξιοποίηση κάθε πηγής να είναι βιώσιμη και να μην έρχεται σε σύγκρουση με άλλους περιβαλλοντικούς στόχους (όπως προστασία βιοτόπων NATURA 2000). Στόχος μας, μία διαφανής και αποκεντρωμένη δομή ΑΠΕ, που θα εγγυάται συμμετοχικές επιλογές για όλους και θα συνάδει με τις κατά περιοχή περιβαλλοντικές μελέτες, αποτρέποντας ενεργειακά μονοπώλια και ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος. Η πολιτική για τις ΑΠΕ θα πρέπει να επιζητεί Κλιματική Δικαιοσύνη».
