Γράφει η Άννα Καραπέτσα
Σύμφωνα με την πρόσφατη Απόφαση Arnar Helgi Lárusson κατά Ισλανδίας της 31.05.2022 (αρ. προσφ. 23077/19) Η έλλειψη προσβασιμότητας ΑΜΕΑ σε δημοτικά κτίρια δεν συνιστά διάκριση, λαμβανομένης υπόψιν της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς και του δημόσιου προϋπολογισμού
Ο προσφεύγων, Arnar Helgi Lárusson, είναι Ισλανδός υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε το 1976 και ζει στην Reykjanesbær (Ισλανδία). Το 2002 υπέστη ατύχημα, μετά το οποίο χρειάστηκε να χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο, ώστε να μπορεί να μετακινείται.
Αντιμετωπίζοντας δυσκολίες πρόσβασης σε δημοτικά καλλιτεχνικά και πολιτιστικά κτίρια, ζήτησε ως αποζημίωση περίπου 1 εκατομμύριο ισλανδικές κορώνες (περίπου 7.300 ευρώ) για ζημιές. Επικαλέστηκε, μεταξύ άλλων, την συνταγματική προστασία ως προς την απαγόρευση των διακρίσεων και την προστασία των δικαιωμάτων της Σύμβασης.
Δεν δικαιώθηκε στα εθνικά δικαστήρια και προσέφυγε στο ΕΔΔΑ επικαλούμενος τα άρθρα 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής) και 14 (απαγόρευση των διακρίσεων) της ΕΣΔΑ. Ισχυρίστηκε ότι η έλλειψη προσβασιμότητας στα δύο αυτά κτίρια αποτέλεσε εμπόδιο στην προσωπική του ανάπτυξη και στο δικαίωμα να δημιουργήσει κοινωνικές σχέσεις και επαφή με την κοινότητά του.
Το Δικαστήριο συμφώνησε μεν ότι οι καταγγελίες του προσφεύγοντος, ως αξιολογικές έννοιες με ελαστικό νοηματικό περιεχόμενο ενέπιπταν στη σφαίρα της «ιδιωτικής ζωής», καθώς η έλλειψη πρόσβασης στα εν λόγω κτίρια θα μπορούσε να επηρεάσει το δικαίωμα του προσφεύγοντος για προσωπική ανάπτυξη (“personal development”) και το δικαίωμα δημιουργίας και ανάπτυξης σχέσεων με άλλα άτομα στον έξω κόσμο αλλά εν τέλει έκρινε ότι ο προσφέυγων δεν υπέστη διάκριση βάσει των άρθρων 8 και 14 της Σύμβασης.
Η «διάκριση» ορίστηκε από το Δικαστήριο ως η «διαφορετική μεταχείριση των ανθρώπων που βρίσκονται υπό παρόμοιες καταστάσεις», χωρίς «αντικειμενική και λογική αιτιολόγηση» και «νόμιμο στόχο».
Το Δικαστήριο έκανε ακόμη εκτενή αναφορά στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, η οποία ορίζει σαφώς ότι «η άρνηση πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία σε εγκαταστάσεις και υπηρεσίες ανοικτές στο κοινό θα πρέπει να θεωρείται διάκριση». Το Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι τα κράτη έχουν κάποια διακριτική ευχέρεια σε αυτόν τον τομέα. Το κράτος έπρεπε να διευκολύνει τα άτομα με αναπηρία υπό τον όρο ότι αυτό δεν συνεπάγεται δυσανάλογη επιβάρυνση.
Συνολικά, το Δικαστήριο έκρινε ότι ο δήμος Reykjanesbær είχε λάβει επαρκή μέτρα για την αντιμετώπιση θεμάτων προσβασιμότητας σε δημόσια κτίρια, εντός των ορίων του διαθέσιμου προϋπολογισμού και λαμβάνοντας υπόψη την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς των εν λόγω κτιρίων, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο προσφεύγων δεν είχε υποστεί κανενός είδους διάκριση.
Συνεπώς, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι δεν υπήρξε παραβίαση του άρθρου 14 σε συνδυασμό με το άρθρο 8 της Σύμβασης!
Βάσει των ως άνω, προξενεί εντύπωση η αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου και η ερμηνεία των νόμων από τον εθνικό δικαστή αλλά και η συναινετική τάση ευθυγράμμισης προς έκαστο αδιακρίτως εθνικό δίκαιο, δεδομένου ότι έχει προηγηθεί η σχετική στάθμιση εννόμων αγαθών από το Ευρωπαικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η τάση αυτή διαθλαστικά ήθελε επηρεάσει και την κρίση του Έλληνα δικαστή.
Σε αυτή την περίπτωση βέβαια ο Arnar Helgi Lárusson διεκδίκησε το δικαίωμά του στη ζωή, το οποίο αναλύεται και στην πνευματική εξωστρέφεια, στην κοινωνικοποίηση και πρακτικά στην πρόσβασή του όχι μόνο σε δημόσιες υπηρεσίες αλλά και σε μέρη, κτίρια και εγκαταστάσεις όπου προσφέρεται θέαμα και στα οποία μπορεί να ψυχαγωγηθεί. Σε ευθεία αναλογία με το βασικό αξίωμα ότι «μία ανθρώπινη ζωή αξίζει όσο χίλιες», δεν θα πρέπει κανονικά αυτό να ισχύσει και στην περίπτωση του προσφεύγοντος?
Είναι όλα μετρήσιμα και θεωρείται δυσανάλογα επαχθής δημόσια δαπάνη η ράμπα για ΑΜΕΑ σε χώρους πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων? Δηλαδή μόνο στην εφορεία δικαιούται να έχει πρόσβαση?
Διερωτάται κανείς.
Απεταξάμην.
