Η ηπειρωτική Κίνα είναι ένας από τους εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας και τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Το IP Key China είναι ένα μακροχρόνιο έργο υπό τη διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο υλοποιείται και συγχρηματοδοτείται από το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO). Έχει παράσχει σημαντική στήριξη στη συνεργασία και τον πολιτικό διάλογο μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κίνας για θέματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΙ) και στην οικοδόμηση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τους δικαιούχους των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας της ΕΕ.
Η Ευρώπη εξάγει τεχνολογία και τεχνογνωσία, εάν όμως οι επιχειρήσεις της ΕΕ δεν τυγχάνουν προστασίας, ενδέχεται να πέσουν θύματα παραβιάσεων. Η προστασία και η επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) αποτελεί μείζονα πρόκληση για τις επιχειρήσεις της ΕΕ που επιθυμούν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε νέες αγορές.
Το 2021, με εξαγωγές ύψους 715 εκατομμυρίων ευρώ, η Ελλάδα εμπορεύθηκε κυρίως ορυκτά καύσιμα, λιπαντικά και συναφή υλικά –κυρίως πετρέλαιο και πετρελαϊκά προϊόντα– αξίας 267 εκατομμυρίων ευρώ (37% των εξαγωγών προς την Κίνα), πρώτες ύλες –κυρίως ακατέργαστα λιπάσματα, μεταλλεύματα και απορρίμματα μετάλλων –αξίας 238 εκατομμυρίων ευρώ (33% των εξαγωγών προς την Κίνα) και μηχανήματα και υλικό μεταφορών –κυρίως βιομηχανικά μηχανήματα γενικής φύσεως και ενεργειακό τεχνικό εξοπλισμό– αξίας 90 εκατομμυρίων ευρώ (13% των εξαγωγών προς την Κίνα).
Την 1η Ιανουαρίου 2020 βρίσκονταν σε ισχύ 1,6 εκατομμύρια καταχωρισμένα σήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΕ), τα οποία περιείχαν πάνω από 4,4 εκατομμύρια προϊόντα και υπηρεσίες συναφών κλάσεων, παρουσιάζοντας μέσο ετήσιο ποσοστό αύξησης 5,6% (2010-2019). Οι περισσότερες αιτήσεις κατάθεσης ΣΕΕ –κατά μέσο όρο το 68,3% του συνόλου των αιτήσεων– εξακολούθησαν να προέρχονται από την ΕΕ. Η Γερμανία καταλάμβανε την πρώτη θέση στην κατάθεση αιτήσεων τόσο στην ΕΕ όσο και παγκοσμίως, ακολουθούμενη από άλλες μεγάλες οικονομίες της ΕΕ, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία. Πληροφορίες σχετικά με την Ελλάδα διατίθενται εδώ και εδώ.
Κάνοντας έναν απολογισμό των επιτευγμάτων του EUIPO, ο εκτελεστικός διευθυντής του, Christian Archambeau, δήλωσε τα εξής:
«Την τελευταία πενταετία το έργο IP Key China ήταν στο πλευρό των επιχειρηματιών, των ΜΜΕ, των ερευνητών και των δημιουργών για την προστασία του πνευματικού τους κεφαλαίου, το οποίο διασφαλίζει το μέλλον των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων στην Κίνα. Επιδιώκουμε να συνεχίσουμε να διαδραματίζουμε σημαντικό ρόλο ενισχύοντας τον μηχανισμό του διαλόγου σχετικά με τη διανοητική ιδιοκτησία, μια ουσιώδη πτυχή για τη βελτίωση της διαφάνειας και της προβλεψιμότητας των συστημάτων ΔΙ.»
Το έργο, συντονιζόμενο από την ΕΕ και την Κίνα, συμπλήρωσε τον διάλογο και την ομάδα εργασίας μεταξύ ΕΕ και Κίνας σχετικά με τη ΔΙ. Στο πλαίσιο αυτό, οι εν λόγω δραστηριότητες προώθησαν αποτελεσματικά τα συμφέροντα των επιχειρήσεων της ΕΕ, διευκολύνοντας τις ανταλλαγές με την Κίνα, με στόχο την αντιμετώπιση των ειδικών προκλήσεων που συνδέονται με τα δικαιώματα ΔΙ.
Με την ευκαιρία του 9ου οικονομικού και εμπορικού διαλόγου υψηλού επιπέδου ΕΕ-Κίνας (EU-China High-Level Economic and Trade Dialogue-HED) που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2022, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος και επίτροπος Εμπορίου, Valdis Dombrovskis, επισήμανε:
«Είναι ζωτικής σημασίας η διασφάλιση πρόσφορων ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τις εταιρείες της ΕΕ που δραστηριοποιούνται στην Κίνα. Η ΕΕ και η Κίνα είναι σημαντικοί εμπορικοί εταίροι και πρέπει να συνεχίσουμε τον μεταξύ μας διάλογο για να διασφαλίσουμε τη μεγαλύτερη σύγκλιση της Κίνας προς τα πρότυπα της ΕΕ και τα διεθνή πρότυπα για την προστασία των ΔΔΙ.»
Επιτεύγματα
Την τελευταία πενταετία, οι δράσεις του έργου IP Key China αποσκοπούσαν στη διευκόλυνση της πρόσβασης των κινηματογραφικών ταινιών, των επιχειρήσεων και των παραγόντων της καινοτομίας της ΕΕ στην κινεζική αγορά, μέσω της συνεργασίας με τις κινεζικές αρχές, τις ενώσεις επιχειρήσεων και ενδιαφερόμενα μέρη από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Η συνεισφορά αυτή υλοποιήθηκε μέσω της αυξανόμενης κατανόησης της αγοράς και της βελτίωσης της εφαρμογής της νομοθεσίας περί ΔΙ και των συστημάτων επιβολής της ΔΙ στην Κίνα.
Οι άρτιες αξιολογήσεις της κινεζικής νομοθεσίας που εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του έργου IP Key China ανέδειξαν τις μείζονες διαφορές με την αντίστοιχη νομοθεσία περί ΔΙ της ΕΕ. Η ανάλυση κάλυψε ένα ευρύ φάσμα πτυχών όπως η απόκριση στην παραποίηση/απομίμηση και την πειρατεία, οι διαδικασίες επίλυσης των διαφορών σε θέματα ΔΙ, η εν γένει επιβολή των δικαιωμάτων ΔΙ και τα στοιχεία που κοινοποιήθηκαν στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις.
Επιπλέον, το έργο συνέβαλε στην περαιτέρω συνεργασία με την Κίνα μετά την υπογραφή διμερούς συμφωνίας μεταξύ ΕΕ και Κίνας για την προστασία 100 ευρωπαϊκών γεωγραφικών ενδείξεων στην Κίνα και 100 κινεζικών γεωγραφικών ενδείξεων στην ΕΕ.
Το έργο IP Key China συνέβαλε επίσης σημαντικά στην ενσωμάτωση των δεδομένων των σημάτων που κοινοποίησε η Εθνική Διεύθυνση Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Κίνας (CNIPA), με αποτέλεσμα, πάνω από 32 εκατομμύρια κινεζικά σήματα να καταστούν διαθέσιμα στο εργαλείο αναζήτησης σημάτων της βάσης δεδομένων Tmview. Το 2020 το EUIPO και η CNIPA υπέγραψαν συμφωνία περί ανταλλαγής πληροφοριών για τα σήματα, η οποία προβλέπει την αμοιβαία ανταλλαγή δεδομένων που αφορούν τα κινεζικά εθνικά σήματα και τα σήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης .
Επιπλέον, διοργανώθηκε μια σειρά από σεμινάρια και εκδηλώσεις, ενώ στη διάθεση και προς όφελος των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων τέθηκαν επίσης δωρεάν επιγραμμικοί και επιτόπου κύκλοι κατάρτισης από εμπειρογνώμονες του τομέα ΔΙ, δημοσιεύσεις, ενημερωτικά δελτία για την κινεζική αγορά και περιπτωσιολογικές μελέτες. Εν τω μεταξύ, από την ίδρυσή του το 2008, το γραφείο υποστήριξης των ΜΜΕ του έργου IP Key China παρέχει επί εικοσιτετραώρου βάσεως απαντήσεις σε ειδικά ερωτήματα για θέματα ΔΙ τα οποία αφορούν την παροχή υπηρεσιών συνδρομής πρώτης γραμμής προς τις ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται ή προτίθενται να αποκτήσουν πρόσβαση στην κινεζική αγορά.
Γιατί η Κίνα;
Η ηπειρωτική Κίνα είναι ένας από τους βασικούς εμπορικούς εταίρους της ΕΕ και τα ΔΔΙ αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων από τις επιχειρήσεις της ΕΕ.
Το 2021, η Κίνα ήταν ο τρίτος μεγαλύτερος εταίρος για τις εξαγωγές προϊόντων από την ΕΕ (10,2%), καθώς η αξία των προϊόντων που εξήγαγαν εταιρείες της ΕΕ στην Κίνα ανήλθε σε 223,4 δισεκατομμύρια ευρώ, αφορούσε δε κυρίως μηχανήματα και οχήματα (52% των εξαγωγών προς την Κίνα), άλλα μεταποιημένα προϊόντα (20%) και χημικές ουσίες (15%). Οι τρεις μεγαλύτεροι εξαγωγείς της ΕΕ προς την Κίνα ήταν η Γερμανία (104,655 δισεκατομμύρια ευρώ), η Γαλλία (24,028 δισεκατομμύρια ευρώ) και οι Κάτω Χώρες (15,906 δισεκατομμύρια ευρώ).
Η συνεργασία της ΕΕ έναντι της Κίνας στον τομέα του εμπορίου διέπονται από τη Στρατηγική προοπτική της ΕΕ του 2019, οποία προωθεί την αμοιβαιότητα, τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού και τον δίκαιο ανταγωνισμό.
Προκλήσεις
Τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε σημαντική νομοθετική πρόοδος. Οι μηχανισμοί διαλόγου, η συνεργασία των μεγάλων δικτύων ενδιαφερομένων μερών και το έργο IP Key China συνέβαλαν καθοριστικά στην επίτευξη του στόχου αυτού. Σε πολλούς τομείς, η προστασία και η επιβολή των ΔΔΙ δεν είναι ακόμη επαρκώς αποτελεσματική και προκλήσεις όπως η έλλειψη διαφάνειας και η ανεπαρκής επιβολή των ΔΔΙ εξακολουθούν να υφίστανται. Εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές ανησυχίες όσον αφορά ειδικότερα την ερμηνεία των προϋποθέσεων κατοχυρωσιμότητας με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, την έλλειψη επαρκούς νομικής προστασίας έναντι των κακόπιστων αιτήσεων καταχώρισης σήματος , καθώς και την παρεχόμενη προστασία για τα εμπορικά απόρρητα. Μια αναδυόμενη ανησυχία αφορά τη διασφάλιση της δίκαιης και μη διακριτικής μεταχείρισης των υποθέσεων αθέμιτου ανταγωνισμού που εγείρουν ενώπιον των αρμόδιων αρχών αλλοδαποί κάτοχοι δικαιωμάτων.
Το μέλλον
Το επόμενο στάδιο του έργου IP Key China θα έχει ως στόχο τη σύγκλιση των κινεζικών, των ενωσιακών και των διεθνών προτύπων προστασίας των ΔΔΙ, εστιάζοντας περισσότερο στις πτυχές της επιβολής του νόμου. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί επίσης στην ενίσχυση των εταιρικών σχέσεων και της στρατηγικής συνεργασίας με επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Κίνα, καθώς και με βιομηχανικές ενώσεις. Οι μελλοντικές προσπάθειες θα έχουν επίσης ως στόχο να διασφαλίσουν τη συμμετοχή των κλαδικών οργανώσεων της ΕΕ και των κρατών μελών τους σε ανταλλαγές ομοτίμων με τους Κινέζους ομολόγους τους για θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος.
