Κερατσίνι, 13 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα αναπνέει ξανά μετά από 1.264 μέρες κατοχής.
Οι Γερμανοί εγκαταλείπουν την πρωτεύουσα, μα όχι χωρίς να αφήσουν πίσω τους τη συνήθη καταστροφή. Θέλουν να βυθίσουν στο σκοτάδι την πόλη, να τινάξουν στον αέρα την καρδιά της ηλεκτροδότησης — το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής στο Κερατσίνι.
Εκεί, όμως, οι άνθρωποι δεν λύγισαν. Οι εργάτες, οι κάτοικοι, οι μαχητές του ΕΛΑΣ, στάθηκαν απέναντι στη βία και τον παραλογισμό της υποχώρησης. Ήταν η Μάχη της Ηλεκτρικής, η τελευταία μάχη της Εθνικής Αντίστασης μέσα στο λεκανοπέδιο της Αθήνας — μια μάχη που κράτησε ζωντανό το φως και την ελπίδα.
Η προετοιμασία
Από το πρωί της 12ης Οκτωβρίου, η γερμανική φρουρά είχε αποχωρήσει προσωρινά από το εργοστάσιο. Όλοι γνώριζαν, όμως, πως θα επέστρεφε.
Στην Ηλεκτρική Εταιρεία (ΗΕΑΠ), οι εργάτες οργάνωσαν βάρδιες, οι αντάρτες πήραν θέσεις, οι γυναίκες της γειτονιάς μετέφεραν τρόφιμα και νερό. Ο φόβος είχε γίνει αποφασιστικότητα.
Η σύγκρουση
Με το πρώτο φως της 13ης Οκτωβρίου, οι Γερμανοί ξαναεμφανίστηκαν. Περίπου 60 άνδρες, με διαταγή να ανατινάξουν τις εγκαταστάσεις. Δεν πρόλαβαν. Οι Έλληνες τους περίμεναν. Από τα παράθυρα, τα ορύγματα, τα γύρω σπίτια, έπεφταν πυρά και χειροβομβίδες. Οι κάτοικοι του Κερατσινίου συμμετείχαν με ό,τι μπορούσαν· άλλοι έριχναν πέτρες, άλλοι μετέφεραν τραυματίες.
Η μάχη κράτησε ώρες. Στον αέρα μύριζε καπνός, λάδι και ιδρώτας. Κι όμως, κανείς δεν έκανε πίσω. Μέχρι το μεσημέρι, οι Γερμανοί είχαν ηττηθεί. Η Ηλεκτρική είχε σωθεί.
Το φως της ελευθερίας
Οι απώλειες ήταν βαριές και από τις δύο πλευρές, μα το αποτέλεσμα ήταν ιστορικό. Το εργοστάσιο παρέμεινε όρθιο — χάρη στους ανθρώπους που πολέμησαν όχι για να σκοτώσουν, αλλά για να σώσουν. Χάρη σ’ εκείνους, η Αθήνα δεν βυθίστηκε στο σκοτάδι.
Η «Μάχη της Ηλεκτρικής» δεν ήταν μόνο στρατιωτικό κατόρθωμα. Ήταν ένα μήνυμα ενότητας, πίστης και ανθρωπιάς. Ήταν το «όχι» των απλών ανθρώπων στη λήθη και στη μοιρολατρία.
Η μνήμη ζει
Σήμερα, 81 χρόνια μετά, το εργοστάσιο στέκει ακόμη στο Κερατσίνι — σιωπηλό μνημείο εκείνης της μέρας που το φως νίκησε το σκοτάδι.
Κάθε Οκτώβρη, ο Δήμος Κερατσινίου-Δραπετσώνας και οι τοπικοί φορείς τιμούν τους αγωνιστές που κράτησαν όρθια την Ηλεκτρική και έδωσαν στη λέξη «αντίσταση» το πιο καθαρό της νόημα.
Όπως γράφει η ιστορία,
«Η μάχη αυτή δεν έσωσε μόνο το εργοστάσιο. Έσωσε το φως της ελευθερίας για όλη την Αθήνα.»