Προβληματισμό και φόβους διατυπώνουν οι επιστήμονες, μετά το εύρημα ότι σε απρόσιτο θάλαμο στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ, εντοπίστηκαν πυρηνικές αντιδράσεις που «σιγοκαίνε σαν τη χόβολη σε μπάρμπεκιου».
Στον θάλαμο, «Subreactor Room 305», εντοπίστηκε αύξηση των νετρονίων, 40 χρόνια μετά την πυρηνική καταστροφή. Τα νετρόνια είναι σωματίδια του ατόμου και παράγονται από τη σχάση, δηλαδή τον διαχωρισμό του ατομικού πυρήνα, με αποτέλεσμα την απελευθέρωση μεγάλης ποσότητας ενέργειας.
Μετά και τον εντοπισμό του ευρήματος, οι επιστήμονες ενδέχεται να κληθούν να παρέμβουν στον θάλαμο, στον οποίο ουδείς έχει εισέλθει μετά την πυρηνική καταστροφή, προκειμένου να αποτρέψουν μια ενδεχόμενη νέα έκρηξη. «Προς το παρόν μόνο υποθέτουμε» δήλωσε στο περιοδικό Science ο ο Μαξίμ Σεβαλιέ, του Ινστιτούτου Προβλημάτων Ασφαλείας των Πυρηνικών Σταθμών (ISPNPP) στο Κίεβο. «Υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες, αλλά δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα ατυχήματος», προσθέτουν.
Ο Νιλ Χάιατ, χημικός πυρηνικών υλικών στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ, δήλωσε ότι η κατάσταση παραπέμπει σε «χόβολη σε μπάρμπεκιου. Μας υπενθυμίζει ότι δεν έχει λυθεί, είναι ένα πρόβλημα σταθεροποιημένο». Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν αισθητήρες για να παρακολουθούν την αύξηση του αριθμού των νετρονίων στον θάλαμο: ο αριθμός των νετρονίων έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 4 χρόνια, αλλά σύμφωνα με τους επιστήμονες το φαινόμενο εξελίσσεται αργά, κάτι που δίνει χρόνο στους ειδικούς να το αντιμετωπίσουν.
Η καταστροφή του Τσερνόμπιλ έγινε στις 26 Απριλίου, στη μονάδα τέσσερα του πυρηνικού σταθμού, στην νυν Ουκρανία.
Το προσωπικό που είχε βάρδια έκανε λάθη κατά τη διάρκεια μιας δοκιμής ασφαλείας, πυροδοτώντας την έκρηξη του πυρηνικού αντιδραστήρα, ένα λάθος μοιραίο. Η έκρηξη, που κάλυψε την τότε Δυτική Σοβιετική Ένωση και την Ευρώπημε ακτινοβολία, αποτέλεσε τη μεγαλύτερη ανθρωπογενή περιβαλλοντική καταστροφή στην ιστορία και στη μεγαλύτερη πυρηνική έκρηξη που έχει ποτέ συμβεί. Πάνω από 100.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν, ενώ δημιουργήθηκε ζώνη αποκλεισμού 20 μιλίων, που εξακολουθεί να υπάρχει μέχρι και σήμερα.
Εκείνη την εποχή, τα πληρώματα έκτακτης ανάγκης χρησιμοποίησαν ελικόπτερα για να ρίξουν άμμο και βόριο στα συντρίμμια του αντιδραστήρα, θέλοντας να σβήσουν τις πυρκαγιές.
Λίγες εβδομάδες μετά το ατύχημα, τα συνεργεία κάλυψαν πλήρως την κατεστραμμένη μονάδα σε «σαρκοφάγο», μία προσωρινή κατασκευή σκυροδέματος, προκειμένου να περιορίσουν την περαιτέρω απελευθέρωση ραδιενεργού υλικού. Η τότε κυβέρνηση της ΕΣΣΔ έκοψε επίσης και έθαψε ένα τετραγωνικό μίλι πευκοδάσους κοντά στο εργοστάσιο, για να μειώσει τη ραδιενεργή μόλυνση. Ωστόσο, η σαρκοφάγος επέτρεψε στο νερό της βροχής να εισχωρήσει, κάτι που μπορεί να ανεβάσει τον αριθμό των νετρονίων σε υψηλά επίπεδα.
Στο εργοστάσιο έχουν εγκατασταθεί ψεκαστήρες που εκπέμπουν νιτρικό γαδολίνιο, που απορροφά νετρόνια. Ωστόσο δεν μπορούν να διεισδύσουν σε ορισμένα υπόγεια δωμάτια. Το 2016, μια τεράστια εγκατάσταση τοποθετήθηκε πάνω από τη σαρκοφάγο, για να κρατήσει μακριά τη βροχή. Έκτοτε, ο αριθμός των νετρονίων στις περισσότερες περιοχές είναι σταθερός ή μειώνεται, αλλά όχι στο δωμάτιο 305, όπου έχουν σχεδόν διπλασιαστεί μέσα σε τέσσερα χρόνια.
Σύμφωνα με τον Χάιατ, ο μηχανισμός δεν είναι σαφής. Ωστόσο υπάρχει ανησυχία ότι ενδέχεται να είναι πιο απειλητικό το στέγνωμα του θαλάμου, οδηγώντας σε ανεξέλεγκτη απελευθέρωση πυρηνικής ενέργειας.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι δεν υπάρχει πιθανότητα επανάληψης της καταστροφικής έκρηξης. Ωστόσο σκέφτονται να στείλουν ένα ειδικά αναπτυγμένο ρομπότ, ανθεκτικό στην ακτινοβολία, που θα μπορούσε να εισάγει κύλινδρο βορίου, που απορροφά τα νετρόνια.
