Γράφει ο Λυκούργος Χατζάκος
Κάθε ενδιαφερόμενος για τα τεκταινόμενα στην Μέση Ανατολή, ειδικότερα την περίοδο αυτή στην Γάζα, αν θέλει να κατανοήσει τα πραγματικά αίτια της οξύτατης Ισραηλινής αντίδρασης, θα πρέπει να δει την μεγάλη, την πραγματική εικόνα.
Η σημερινή εξέλιξη είναι απότοκος της επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου 2023. Αυτή η επίθεση, ήταν το γεγονός, το οποίο άλλαξε την πορεία των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή καθώς, πρόκειται για την πιο θανατηφόρα επίθεση στην ιστορία του Ισραήλ.
Για να θυμηθούμε τα γεγονότα, η επίθεση ξεκίνησε τις πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου, 7 Οκτωβρίου 2023, κατά τη διάρκεια της εβραϊκής γιορτής Simchat Torah. Η επίθεση ονομάστηκε από τη Χαμάς «Amaliyyat Tufan al-Aqsa». «Επιχείρηση Κατακλυσμός(ή Πλημμύρα) του Αλ-Άκσα».
Το όνομα αυτό δεν είναι τυχαίο. Συνδέεται άμεσα με το τέμενος Αλ-Άκσα στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ, έναν από τους ιερότερους τόπους του Ισλάμ. Η Χαμάς επικαλέσθηκε ως πρόφαση τις Ισραηλινές ενέργειες γύρω από το τέμενος Αλ-Άκσα, τις οποίες θεωρούσε προκλητικές και προσβλητικές για τους μουσουλμάνους. Η λέξη «Πλημμύρα» (Tufan) χρησιμοποιήθηκε για να συμβολίσει μια μαζική, συντριπτική και απροσδόκητη επίθεση, η οποία θα υπερβεί τις άμυνες του Ισραήλ.
Πράγματι, αυτή τη φορά η τρομοκρατική οργάνωση, δεν αρκέστηκε στην μαζική εκτόξευση χιλιάδων ρουκετών προς το Ισραήλ, αλλά, συνδυάστηκε με την εισβολή εκατοντάδων ένοπλων μαχητών της, από τη Λωρίδα της Γάζας σε ισραηλινά εδάφη. Οι ένοπλοι της οργάνωσης εισέβαλαν σε στρατιωτικές βάσεις και σε τουλάχιστον 21 κοινότητες (κιμπούτς) κοντά στα σύνορα της Γάζας, προβαίνοντας σε σφαγές αμάχων, με αποκορύφωμα την αιματηρή επίθεσης σε ένα, εν εξελίξει μουσικό φεστιβάλ στη Ρεΐμ, στο οποίο συμμετείχαν χιλιάδες νέοι Ισραηλινοί.
Ο επίσημος απολογισμός αναφέρει περί τους 1.200 νεκρούς, στην πλειονότητά τους αμάχους, μεταξύ των οποίων και ξένοι υπήκοοι. Περίπου 250 άτομα, άμαχοι στην πλειοψηφία τους, απήχθησαν και μεταφέρθηκαν ως όμηροι στη Γάζα.
Η αντίδραση του Ισραήλ ήταν σαφώς αναμενόμενη. Το Ισραήλ κήρυξε τον πόλεμο στην Χαμάς και οι IDF ξεκίνησαν μεγάλης κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Λωρίδα της Γάζας. Το ερώτημα το οποίο προβάλλει, είναι εύλογο. Γιατί η Χαμάς επέλεξε αυτόν τον τρόπο δράσης, στην συγκεκριμένη χρονική στιγμή; Η Οργάνωση είχε την εμπειρία για το μέγεθος της αντίδρασης που αντικρίζουμε σήμερα. Η εξήγηση ότι, ήθελε να δημιουργήσει μία νέα σειρά μαρτύρων και να συγκινήσει την διεθνή κοινή γνώμη δεν είναι επαρκής ως απάντηση. Αυτό, άλλωστε, ήδη συνέβαινε καθώς, πολλοί στην Δύση είχαν αρχίσει να βλέπουν με συμπάθεια το θέμα των Παλαιστινίων. Άρα η Χαμάς έδρασε υπό την καθοδήγηση του Ισραήλ ώστε να προκαλέσει τον αφανισμό των Παλαιστινίων στην Γάζα; Φυσικά, αυτή η εκδοχή είναι πρόσφορη στην σκέψη των ρεκτών των συνομωσιών, αλλά, πριν από αυτό υπάρχουν και πραγματικά δεδομένα.
Κρίσιμη πτυχή της κατάστασης αφορά στην προσέγγιση Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. Οι δύο χώρες, έχουν μεταξύ τους μία ιδιαίτερα σύνθετη σχέση η οποία βρίσκεται σε μια αργή μεν, αλλά, συνεχή, διαδικασία μετασχηματισμού -ως προϋπόθεση για την ανάπτυξη σχέσεων το Ριάντ έχει θέσει την ίδρυση ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ, σύμφωνα με τα σύνορα του 1967- και παρά το γεγονός ότι, δεν υφίστανται μεταξύ τους επίσημες διπλωματικές σχέσεις και η Σαουδική Αραβία δεν έχει αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια προσέγγιση που αποτελεί αντικείμενο γεωπολιτικών συζητήσεων.
Είναι επίσης δεδομένο ότι, το Ισραήλ και η Σ. Αραβία, έχουν έναν κοινό ανταγωνιστή, έναν κοινό περιφερειακό αντίπαλο: το Ιράν!
Παρά τις δυσκολίες, στο πλαίσιο της εξομάλυνσης των σχέσεων τους Ιερουσαλήμ και Ριάντ, έχουν σημειώσει σημαντικά βήματα καθώς, υπάρχουν κάποιες σοβαρές ενδείξεις για υπόγεια συνεργασία σε θέματα ασφάλειας και πληροφοριών, κυρίως λόγω του κοινού περιφερειακού αντιπάλου καθ΄ όσον και αντιμετωπίζουν κοινή ανησυχία για την αυξανόμενη επιρροή της Τεχεράνης στην Μέση Ανατολή.
Ας ληφθεί υπ’ όψιν ότι και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ενεργήσει ως διαμεσολαβητής, επιδιώκοντας να οδηγηθούν οι δύο αυτές χώρες σε μια συμφωνία που θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τον γεωπολιτικό χάρτη της περιοχής. Τις διαπραγματεύσεις, όμως, διέκοψε η επίθεση της Χαμάς και η συνακόλουθη εξέλιξη στην Γάζα.
Σαουδική Αραβία – Ισραήλ – Ιράν συνιστούν μία από τις πιο σημαντικές και πολύπλοκες δυναμικές στη Μέση Ανατολή.
Δεν εμπεριέχεται υπερβολή στην σκέψη ότι, το Ιράν αποτελεί τον κύριο παράγοντα που έχει ωθήσει τη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ σε μια έμμεση συνεργασία. Και οι δύο χώρες θεωρούν το Ιράν ως την κύρια απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα, λόγω:
- Του πυρηνικού του προγράμματος καθώς μοιράζονται από κοινού την ανησυχία για την ενδεχόμενη ανάπτυξη πυρηνικών όπλων από το Ιράν.
- Της υποστήριξής του σε πολιτοφυλακές: Το Ιράν υποστηρίζει μη κρατικούς φορείς και ένοπλες ομάδες (όπως η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι Χούθι στην Υεμένη, η Χαμάς, οι Σιϊτικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ κ.ά.) που απειλούν τα συμφέροντα και την ασφάλεια τόσο της Σαουδικής Αραβίας όσο και του Ισραήλ.
- Η προσπάθεια του Ιράν να επεκτείνει και να παγιώσει την περιφερειακή επιρροή του σε χώρες όπως το Ιράκ, η Συρία και ο Λίβανος, εκλαμβάνεται ως απειλητική για τα συμφέροντα των δύο κρατών.
Σχέση Σαουδικής Αραβίας – Ισραήλ
Αν και δεν υπάρχουν επίσημες διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ, η κοινή ανησυχία για το Ιράν έχει οδηγήσει σε υπόγεια συνεργασία. Αυτή η προσέγγιση περιλαμβάνει ανταλλαγή πληροφοριών και συντονισμό σε θέματα ασφαλείας. Ωστόσο, η πλήρης εξομάλυνση των σχέσεων εξαρτάται από την επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος, το οποίο βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας του Ριάντ και παραμένει κρίσιμο για τη Σαουδική Αραβία, η οποία φιλοδοξία να καταστεί η κυρίαρχη δύναμη στον Αραβικό κόσμο και στην γή της Ειρήνης, την γη του Ισλάμ (dar al Islam), θέτοντας στο περιθώριο, άλλες φιλόδοξες δυνάμεις, γειτονικές με την χώρα μας.
Εξ όλου συνειρμού και δεδομένων, η αιτία της συγκεκριμένης πράξης της Χαμάς ίσως βρίσκεται στην προσπάθεια της Τεχεράνης να αποκλειστεί μία ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ Ιερουσαλήμ και Ριάντ· είναι πολύ πιθανόν να ευσταθεί ο ισχυρισμός ότι, η Χαμάς έδρασε υπό την ευλογία –αν όχι την προτροπή-, των Αγιατολάχ της Τεχεράνης και με την πιθανή καθοδήγηση-συνδρομή των φρουρών της Επανάστασης καθώς, η έκταση της επίθεσης ήταν απρόσμενη. Άλλωστε δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι ο ηγέτης της Χαμας, έχει την Τεχεράνη ως «σπίτι» του.
Αυτή η σκέψη, αποκτά μεγαλύτερη βάση αν σκεφθεί κάποιος τόσο η βιαιότητα της επίθεσης όσο και η χρονική στιγμή την οποία επέλεξε για την εκδήλωση της επίθεσης, ήταν η στιγμή κατά την οποία Ισραήλ και Σαουδική Αραβία, σύμφωνα με αναλυτές, βρίσκονταν πολύ κοντά στην αμοιβαία αναγνώριση και εξομάλυνση των σχέσεων.
Από μία άποψη η Ισραηλινή αντίδραση ήταν δικαιολογημένη. Βέβαια, κανείς δεν χαίρεται και δεν μπορεί να κοιμάται ήσυχος, όταν άμαχοι και παιδιά βρίσκονται στην δίνη του πολέμου αντιμετωπίζοντας καθημερινά την ασιτία ή/και τον θάνατο. Τα παιδιά δεν έχουν θέση στα πεδία των μαχών Η θέση τους είναι στο σχολείο και την αγκαλιά της μητέρας τους. Αυτό ας το σκεφθούν και οι δύο πλευρές και ας στείλουν στον αγύριστο τους ακραίους που εξυπηρετούν την μισαλλοδοξία και συμφέροντα τρίτων.
Οι Ισραηλινοί έχουν κάθε δικαίωμα να έχουν ασφαλές και κυρίαρχο κράτος, αλλά και οι Παλαιστίνιοι έχουν το ίδιο δικαίωμα. Αρκεί ο κύκλος αίματος τόσα χρόνια.
Πόσοι και για πόσο ακόμη, πρέπει να ζουν τον καθημερινό τρόμο του θανάτου; Και θάνατος δεν είναι μόνο ο φυσικός. Αυτός μπορεί να είναι και λύτρωση. Ο θάνατος της καθημερινής αβεβαιότητας για την ζωή σου, της καθημερινής αγωνίας για να εξασφαλίσεις τροφή για το παιδί σου είναι πολύ πιο βασανιστικός και επώδυνος.
Και εμείς; Στην πολιτισμένη και δημοκρατική Δύση, ας σταματήσουμε να παίρνουμε το μέρος του ενός ή του άλλου. Δεν τιμά το ανθρώπινο είδος η συνέχιση αυτής της αντιπαλότητας. Δεν υπάρχουν νικητές σε αυτή την υπόθεση. Μόνο αίμα, δάκρυα, διαλυμένες ζωές και παιδιά, έφηβοι με δολοφονημένη την αθωότητά τους.