Συνήθως, εκεί που υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά. Αυτή η περίπτωση φαίνεται να επιβεβαιώνει την παραδοχή. Πλέον, οι εισαγγελικές αρχές έχουν στην κατοχή τους τα πορίσματα των διαχειριστικών ελέγχων που διενήργησαν οι ορκωτοί λογιστές στην Περιφέρεια Αττικής και τον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ), καλύπτοντας την περίοδο 2020-2023, κατά τη διάρκεια της θητείας του Γιώργου Πατούλη. Οι έλεγχοι αφορούν τα πεπραγμένα των αντίστοιχων διοικήσεων.
Τα πορίσματα αυτά προέκυψαν από ομόφωνη απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής, στις 31 Ιανουαρίου 2024, για διενέργεια ελέγχων, μετά από εισήγηση του νυν περιφερειάρχη Νίκου Χαρδαλιά. Ο ίδιος παρέδωσε τα πορίσματα των ορκωτών λογιστών στους εισαγγελείς την περασμένη Δευτέρα και ενημέρωσε τους επικεφαλής των παρατάξεων της αντιπολίτευσης την επόμενη μέρα.
Τα δύο πορίσματα έχουν μπει στο στόχαστρο των εισαγγελικών αρχών και αναμένονται περαιτέρω διαδικασίες, καθώς εξετάζεται αν υπάρχουν παράνομες πράξεις. Η διαδικασία θα περιλαμβάνει καταθέσεις από τους εμπλεκόμενους και την ερμηνεία των ευθυνών σε περίπτωση διαπίστωσης παρατυπιών. Εν κατακλείδι, το ζητούμενο είναι να κατανοηθεί αν οι διοικήσεις της Περιφέρειας Αττικής και του ΕΔΣΝΑ υπήρξαν υπεύθυνες για σκάνδαλα κατά την επίμαχη περίοδο.
Σημειώνεται ότι τα πορίσματα έφτασαν στους οικονομικούς εισαγγελείς μαζί με το πόρισμα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ) σχετικά με τη λειτουργία του ΕΔΣΝΑ κατά την ίδια περίοδο. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΕΑΔ έχει ήδη παραπέμψει για πειθαρχικό έλεγχο έξι πρώην μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής επί Πατούλη, καθώς και νυν και πρώην αιρετούς αυτοδιοικητικούς, ενώ έχει παραπέμψει και τον πρώην οικονομικό διευθυντή του Οργανισμού. Το πόρισμα έχει διαβιβαστεί και στην Εισαγγελία για περαιτέρω ποινική αξιολόγηση.
Αναφορικά με τα πορίσματα, οι ορκωτοί λογιστές εντοπίζουν σοβαρές παρατυπίες, οι οποίες χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται αμφιλεγόμενες διαδικασίες για ανοιχτούς διαγωνισμούς και απευθείας αναθέσεις, όπως συχνή ανάθεση έργων σε συγκεκριμένους αναδόχους, περιορισμένη συμμετοχή στην πρόσκληση για διαγωνισμούς και ασαφής τεκμηρίωση για την απευθείας ανάθεση. Επίσης, εντοπίζονται παρατάσεις συμβάσεων χωρίς αιτιολόγηση και υπερβολικές αυξήσεις σε δαπάνες. Όλα αυτά δημιουργούν ερωτήματα που απαιτούν ξεκάθαρες εξηγήσεις.
Αξιοσημείωτο είναι ότι σε αρκετούς διαγωνισμούς καταγράφεται το εξής μοτίβο: μόνο ένας φορέας συμμετείχε, ο οποίος τελικά επιλέγεται, συνήθως με πολύ χαμηλές εκπτώσεις, κάτι που προκαλεί αμφιβολίες σχετικά με τη διαφάνεια των διαδικασιών.
Ενδεικτικά, οι ορκωτοί λογιστές παρατηρούν ότι για 13 έργα συνολικού προϋπολογισμού περίπου 299 εκατ. ευρώ (+ΦΠΑ), οι διαγωνισμοί έφεραν επανειλημμένα μόνο μία έγκυρη προσφορά για κάθε έργο. Το αποτέλεσμα ήταν έκπτωση μόλις 2,17% στο σύνολο των έργων.
Επιπλέον, τα πορίσματα αναφέρουν ότι υπήρχαν σοβαρές ανεπάρκειες στην τεκμηρίωση των προϋπολογισμών των έργων, ενώ πολλές απευθείας αναθέσεις δεν ήταν ενταγμένες στον αρχικό προϋπολογισμό, αλλά προέκυπταν από τροποποιήσεις κατά τη διάρκεια της χρονιάς.
Αναμένονται νέοι έλεγχοι σε διάφορους τομείς, ενώ είναι προφανές ότι τα πορίσματα θα προκαλέσουν περαιτέρω νομικές διαδικασίες και έρευνες για τις μελέτες και τα έργα που αφορούν αμφισβητούμενα ποσά και διαγωνισμούς. Ειδικότερα, προκύπτουν πολλές ενδείξεις υπερτιμημένων έργων και αναθέσεων σε εταιρείες με αμφιλεγόμενο υπόβαθρο.
Επεκτείνονται οι έλεγχοι
Ακόμη εντοπίστηκαν πολλές μελέτες με αμφίβολα παραδοτέα και υπερτιμημένες, που ασφαλώς θα μπουν στο μικροσκόπιο των εισαγγελικών αρχών. Αυτό δίνει έναυσμα, σύμφωνα με νομικές πηγές, η έρευνα για το πώς κάποιες μελετητικές εταιρείες κατορθώνουν και κερδίζουν αθρόους διαγωνισμούς να επεκταθεί και σε άλλες περιφέρειες της χώρας.
Διαπιστώθηκαν 297 απευθείας αναθέσεις, συνολικού ύψους 15,9 εκατ. ευρώ. Στον ΕΔΣΝΑ η ιστορία των σωρηδόν αναθέσεων φαίνεται ότι έχει διαχρονικό και διακομματικό χαρακτήρα, με περίεργα φαινόμενα να παρατηρούνται ανεξαρτήτως διοικήσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι μεταξύ 2009-2023 (σ.σ.: ο ΕΔΣΝΑ ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2012, αλλά ως διάδοχη οντότητα του ΕΣΔΚΝΑ) προκύπτει από τις καταστάσεις πως ένα συγκεκριμένο δικηγορικό γραφείο έχει λάβει 891 παραστατικά αμοιβών που αντιστοιχούν σε 3,223 εκατ. ευρώ.
Το θέμα είναι ότι το συγκεκριμένο νομικό γραφείο παραπέμπει σε συγγένεια πρώτου βαθμού με πρώην βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ. Οι 448 εξ αυτών, βεβαίως, αφορούν την περίοδο 2019-23, με το σύνολο των αμοιβών, βάσει των παραστατικών, να ανέρχονται σε 1.236.147,38 ευρώ.
Στις απευθείας αναθέσεις προς διάφορες εταιρείες που προχώρησε ο ΕΔΣΝΑ στην περίοδο 2020-23 ξεχωρίζουν κάποιες περιπτώσεις που εντυπωσιάζουν και ως προς το αντικείμενο των υπό έλεγχο πλέον συμβάσεων. Για παράδειγμα, το έργο για προμήθεια οξειδωτικών για απορρύπανση, απόσμηση και προστασία της χωματερής της Φυλής από τον κορωνοϊό.
Πέραν των 5 εκατ. ευρώ που είχαν διατεθεί με την αρχική σύμβαση, υπήρξε και δικαίωμα προαίρεσης άλλων 673.000 ευρώ. Το θέμα είναι ότι η εταιρεία που προχώρησε το συγκεκριμένο έργο είχε ΚΑΔ (αντικείμενο δραστηριότητας) που αντιστοιχεί στην εμπορία ειδών υγιεινής (!).
Ακόμη, άλλη εταιρεία ανέλαβε μέσω οκτώ συμβάσεων κατά την περίοδο 2020-23 έργα απολύμανσης, μυοκτονίας και… οφιοαπώθησης (απώθησης φιδιών) συνολικού ύψους 3,7 εκατ. ευρώ, ενώ άλλες δύο, μέσω επίσης αναθέσεων, άλλες τέσσερις αντίστοιχες συμβάσεις για το ίδιο αντικείμενο, συνολικού ύψους 1.865.224 ευρώ. Συνολικά, δηλαδή, οι διαδικασίες μυοκτονίας και οφιοαπώθησης μεταξύ 2020-23 στοίχισαν στον ΕΔΣΝΑ 5,571 εκατ. ευρώ. Στην περίοδο της νέας διοίκησης του ΕΔΣΝΑ, για το ίδιο αντικείμενο έχει υπογραφεί μόνο μία σύμβαση με απευθείας ανάθεση, ύψους μόλις 30.000 ευρώ.
Με άλλη απευθείας ανάθεση, ύψους 231.000 ευρώ, εταιρεία ανέλαβε το έργο για την εικονική περιήγηση μέσω 3D τεχνολογίας των εγκαταστάσεων της χωματερής, εναέριας απεικόνισης των εγκαταστάσεων και μελέτη για τη διαχείριση φυσικών καταστροφών του ΧΥΤΑ.
Παράλληλα, από το πόρισμα προκύπτει ζήτημα ορθής διαχείρισης των πόρων του ΕΔΣΝΑ. Τα προσδοκώμενα ετήσια έσοδα του Συνδέσμου ξεπερνούν τα 90 εκατ. ευρώ. Το ήμισυ αυτών κατευθύνεται σε ανταποδοτικές επιχορηγήσεις των οχλουμένων από τη λειτουργία της χωματερής, γειτονικών δήμων, ενώ τα υπόλοιπα σε έργα, λειτουργικά και ανελαστικά (μισθοί κ.λπ.), έξοδα του ΕΔΣΝΑ. Στο σύνολο της τετραετίας 2020-2023, δηλαδή, από τα 360 εκατ. εσόδων τα 180 θα έπρεπε να κατευθυνθούν στους δήμους και άλλα τόσα στο δεύτερο σκέλος. Ομως, ο ΕΔΣΝΑ προχώρησε σε αναθέσεις συνολικού ύψους περίπου 395 εκατ. ευρώ, δημιουργώντας χρέη, θετικές ζημίες και απαιτήσεις τόκων υπερημερίας.