Γράφει ο Αλέξανδρος Αλεξανδράκης
Αν ρωτήσεις 10 μαθητές λυκείου ποιο μάθημα θεωρούν πιο βαρετό απ’ όσα διδάσκονται,
οι 8 ή 9 θα απαντήσουν «η ιστορία». Το βαθμοθηρικό σύστημα εξειδικευμένης
αμορφωσιάς που υπάρχει στην Ελλάδα εδώ και αρκετές δεκαετίες έκανε το θαύμα του. Το
πιο σημαντικό μάθημα που παίζει τεράστιο ρόλο τόσο στη διαμόρφωσης εθνικής
συνείδησης αλλά και αυτογνωσίας, ώστε να μην επαναλαμβάνονται λάθη του
παρελθόντος, θεωρείται κάτι σαν περιττό…Την ίδια ώρα που χώρες – ναυαρχίδες της
ελεύθερης αγοράς, όπως οι ΗΠΑ το θεωρούν ως τα πλέον σημαντικά στην εκπαιδευτική
τους διαδικασία.
Οι φετινοί εορτασμοί είχαν μεγαλοπρέπεια και σημαντικά πρόσωπα που εκπροσώπησαν τις
μεγάλες δυνάμεις της εποχής που συνέβαλαν στην ελευθερία της χώρας μας (Αγγλία,
Γαλλία, Ρωσία). Οι εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν ήταν θετικές και υπήρξε κλίμα
συγκίνησης.Παρόλα αυτά, ηυποβάθμιση της ιστορικής γνώσης, άρα και των γεγονότων
που διαδραματίστηκαν όχι τόσο παλιά όσο νομίζουμε (στη νεότερη ιστορία δηλαδή),
δημιούργησε το φετινό παράδοξο: γιορτάζουμε τα 200 χρόνια ανεξαρτησίας της χώρας μας
αλλά η μειοψηφία έχεισαφή εικόνα και γνώση του τι όντως συνέβη τότε.
Στο σχολείο μάθαμε να λατρεύουμε τουςαγωνιστές του 21’ ως σύμβολα της ελευθερίας
και πράγματι ως τέτοια πρέπει, γιατί η πλειοψηφία τους έδωσε την ψυχή του, την
περιουσία του, έχασαν οικεία πρόσωπα κατά τη διάρκεια του αγώνα και βασικά δεν
υπάρχει κάτι το οποίο να μη θυσίασαν για την ελευθερία τηςπατρίδας.Ωστόσο, αν
θέλουμε όντως να συμβάλλουμε στην παραγωγή ενός γνήσιου και σύγχρονουπατριωτικού
πνεύματος οφείλουμε να μιλήσουμε για τα θετικά, για τα αρνητικά, για όλα όσα συνέβησαν
την περίοδο εκείνη. Και να μιλήσουμε περισσότερο για ορισμένα πρόσωπα που
λειτούργησαν παρασκηνιακά και διχαστικά και λίγο ως πολύ παραλίγο να τινάξουν την
επανάσταση και το μέλλον των Ελλήνων στον αέρα αλλά στα ιστορικά βιβλία
παρουσιάζονται ως αμφιλεγόμενες προσωπικότητες.
Ο Κολοκοτρώνης, η ύψιστη μορφή και προσωπικότητα του 21’ με τη στρατηγική του σκέψη
και το ακέραιο του χαρακτήρα του υπέστη πάνω από 50 απόπειρες δολοφονίας εις βάρος
του από Έλληνες κατά τη διάρκεια του αγώνα. Ο Παπαφλέσσας, ο οποίος όντως συνέβαλε
με πάθος και στο να ξεκινήσει η επανάσταση και να παρακαμφθούν οι αμφιβολίες και
ταυτόχρονα πολέμησε σε πολλέςμάχες και θυσιάστηκε ηρωικά στο Μανιάκι, άλλαζε
στρατόπεδο ανάλογα το συμφέρον του. Πότε με τους οπλαρχηγούς και τον Κολοκοτρώνη,
πότε με τουςΚουντουριώτη και Μαυροκορδάτο και την εξουσία της κυβέρνησης. Αςμη
λησμονούμε επίσης, τον τραγικό εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε ανάμεσα στιςδύο
παραπάνω πλευρές όταν η πλευρά των κυβερνητικών φοβήθηκε την τεράστια απήχηση και
προσφορά του Κολοκοτρώνη. Ο εμφύλιος αυτόςοδήγησε στον πόλεμο μεταξύ
Στερεοελλαδιτών και Πελοποννησίων με τα λεφτά μάλιστα των Αγγλικών δανείων που
είχαν φτάσει στην Ελλάδα με σκοπό να χρησιμοποιηθούν κατά των Τούρκων. Για την
ακρίβεια το 1/10 των χρημάτων έφτασε στην Ελλάδα. Για τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τι
να πει κανείς. Έναςμορφωμένος (σπάνιο για την εποχή και τον τόπο) Φαναριώτης από την
Κωνσταντινούπολη ο οποίος άδραξε την ευκαιρία να πάρει εξουσία στα χέρια του, να
συμμαχήσει με ορισμένα καθεστωτικά συμφέροντα της εποχής (Κουντουριώτης, Υδραίοι
πλειοκτήτες, Στερεοελλάδιτες οπλαρχηγοί) και να δημιουργήσει έχθρες, πάθη και τελικά
εμφύλιο πόλεμο. Η επιτομή του οπορτουνισμού και της ίντριγκας και του «διαίρει και
βασίλευε».Η φυλάκιση δε του Κολοκοτρώνηκαι άλλων Πελοποννήσιων οπλαρχηγών, για
τις οποίες είχε σημαντική ευθύνη, οδήγησε στην καταστροφή του Μοριά από τον Ιμπραήμ
Πασά που είχε φτάσει με τον δυτικής εκπαίδευσης Αιγυπτιακό στρατό τουκαι παρά λίγο να
σβήσει οριστικά την επανάσταση. Αλλά στα βιβλία τι μαθαίνει κανείς; Ότι ο
Μαυροκορδάτος έπαιξε σημαντικό ρόλο στον εκσυγχρονισμό της χώρας και στη δημιουργία
θεσμών μετά την επανάσταση όταν έγινε πρωθυπουργός. Στη συγκεκριμένη περίπτωση
ισχύει το ρητό «η μισή αλήθεια είναι ολόκληρο ψέμα». Αν αρχίσουμε να μιλάμε για τον
Κωλέττη, τον έτερο πρωταγωνιστή τηςαθλιότητας δε θα φτάσει ένα βιβλίο. Κατά τη
διάρκεια της επανάστασης, όσο και μεταπολεμικά λειτούργησε με ιδιοτέλεια,
παρασκηνιακά και βλαπτικά προς τον ελληνικό λαό. Η ευθύνη του για τον εμφύλιο μεγάλη
καθώς και μετά την επανάσταση, που έγινε κι αυτόςπρωθυπουργός, το σπίτι του
αποτελούσε τόπο διενέργειας ρουσφετιών. Οι εκλογές που διεξάγονταν κατά την
πρωθυπουργία του ήταν όλεςβίας και νοθείας.
Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι μετά τον εμφύλιο που ξέσπασε κατά τη διάρκεια της
επανάστασης, και την ολοσχερή καταστροφή της Πελοποννήσου από τον Ιμπραήμ, αν δεν
είχε γίνει η παρέμβαση της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας, με την εκστρατεία του
Μοριά από πλευράς Γάλλων αλλά και τη μεγάλη ναυμαχία του Ναυαρίνο, όπου οι μεγάλες
δυνάμεις συνέτριψαν τον Οθωμανικό στόλο, πολύ δύσκολα θα πραγματωνόταν η
ελευθερία της Ελλάδας σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οι μεγάλες δυνάμεις βεβαίως δε μας
βοήθησαν λόγω της αγάπης τους αλλά εξαιτίας δύο σημαντικών παραγόντων: την
εξασφάλιση των γεωπολιτικών συμφερόντων τους και την πίεση του φιλελληνικού
κινήματος της εποχής που είχε γιγαντωθεί ειδικά μετά τη σφαγή της Χίου και της πτώσης
του Μεσολογγίου. Επιπλέον, είχε διαφανεί μέσω της ελληνικής επανάστασης και της
αδυναμίας αντιμετώπισης των υπόδουλων Ελλήνων ότι η Οθωμανική αυτοκρατορία είχε
χάσει την ισχύ της και αυτό έδινε ευκαιρίες στις άλλες αυτοκρατορίες της εποχής
προκειμένου να την αποδυναμώσουν σε γεωπολιτική και οικονομική ισχύ με την
ανεξαρτητοποίηση της Ελλάδας και τη δημιουργία ενός μικρού αλλά ανερχόμενου
παράγοντα στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, μέσω του οποίου θα μπορούσαν να
ενισχύσουν τα συμφέροντά τους.
Για του ηρωισμούς, τις επιτυχίες, τις αντιφάσεις, τις αστοχίες, τα πάθη και τις ασχήμιες
που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της επανάστασης έχουν γραφτεί βιβλία, οπότε είναι
αδύνατον να γίνει ανάλυση με ένα μόνο άρθρο για τα γεγονότα και τους πρωταγωνιστές
τους. Ο λόγος όμως που γίνεται η εν λόγω συζήτηση για το 21’ δεν είναι για να μειώσει την
ηρωική υπόσταση των αγωνιστών και του ταλαιπωρημένου ελληνικού λαού. Η κριτική
γίνεται στο σύστημα παιδείας που δεν κάνει καμία προσπάθεια ώστε οι νέοι Έλληνες να
μάθουν την ακριβή ιστορική αλήθεια και όχι αγιοποιήσεις προσώπων και πραγμάτων
καθώς και αποσιωποιήσεις. Πρέπει δηλαδή να μάθουμε ότι η σύγχρονη Ελλάδα παρά τη
θυσία και τον αγώνα ανιδιοτελών προσώπων όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης και ο
Νικηταράς (πέθανε πάμφτωχος ζητιανεύοντας) δε θεμελιώθηκε από εκείνους. Η σύγχρονη
Ελλάδα, των πολλών κρίσεων, του ρουσφετιού, της αδιαφάνειας, των διαπλεκόμενων
συμφερόντων και της α λα καρτ δυτικής νοοτροπίας με βαθιά δόση ανατολής, θεμελιώθηκε
κατά κύριο λόγο από τον Μαυροκορδάτο και τον Κωλέττη.
