Η ναυτιλιακή βιομηχανία της Ευρώπης βρίσκεται αντιμέτωπη με τον πρώτο οικονομικό «λογαριασμό» από την ένταξή της στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της ΕΕ (EU ETS), που εφαρμόζει την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» για την καταπολέμηση των αερίων του θερμοκηπίου.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η πλατφόρμα MRV (Monitoring, Reporting and Verification), το σύστημα παρακολούθησης, αναφοράς και επαλήθευσης εκπομπών που θεσπίστηκε ειδικά για τη ναυτιλία. Σύμφωνα με στοιχεία της Drewry, περίπου 13.000 πλοία υπέβαλαν τα δεδομένα εκπομπών τους για το 2024, καταγράφοντας συνολικά 90 εκατ. τόνους CO₂.
Με την τρέχουσα τιμή των EUA στα 70 ευρώ, η Drewry υπολογίζει ότι η ναυτιλιακή βιομηχανία θα πληρώσει περίπου 2,9 δισ. δολάρια το φθινόπωρο του 2025, ενώ μετά το 2026 και την πλήρη εφαρμογή του μέτρου, το ετήσιο κόστος αναμένεται να φτάσει τα 7,5 δισ. δολάρια.
Οι πιο ρυπογόνες κατηγορίες πλοίων
Ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν τα containerships, που αν και αποτελούν μόλις το 16% του συνολικού αριθμού πλοίων, ευθύνονται για το 34% των συνολικών εκπομπών. Αντιθέτως, τα RoPax και επιβατηγά πλοία αναμένεται να καταβάλλουν περίπου 1 εκατ. δολάρια ετησίως για τις εκπομπές τους, ενώ για τα containerships το ποσό διαμορφώνεται περίπου στις 500.000 δολάρια ανά πλοίο.
Στρατηγικές προσαρμογής των ναυτιλιακών εταιρειών
Μπροστά στο αυξημένο κόστος, οι εταιρείες επιταχύνουν τις επενδύσεις σε τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας, αξιοποιούν βιώσιμα βιοκαύσιμα, δρομολογούν πλοία με εναλλακτικά καύσιμα και εφαρμόζουν χαμηλής τριβής χρώματα και αντιρρυπαντικά μέτρα, με στόχο τη μείωση των εκπομπών και τη συμμόρφωση με το νέο αυστηρό πλαίσιο.
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσαρμόζει το καθεστώς EU ETS ώστε να ευθυγραμμιστεί με το Net Zero Framework (NZF) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO), που αναμένεται να υιοθετηθεί τον Οκτώβριο του 2025. Το NZF επιτρέπει τη μετακύλιση κόστους συμμόρφωσης σε αυτούς που καθορίζουν καύσιμο, φορτίο, διαδρομή και ταχύτητα, μειώνοντας έτσι το οικονομικό βάρος στους πλοιοκτήτες.
Σταδιακή εφαρμογή και υποχρεώσεις
Η ένταξη της ναυτιλίας στο EU ETS προβλέπει σταδιακή εφαρμογή:
-
2025: πληρωμή για το 40% των εκπομπών 2024
-
2026: για το 70% των εκπομπών 2025
-
2027: πλήρης κάλυψη 100% των εκπομπών
Το μέτρο καλύπτει 100% των εκπομπών εντός λιμένων ΕΕ, το 50% των διεθνών ταξιδιών προς ή από την ΕΕ και τιμωρεί τους παραβάτες με πρόστιμο 100 ευρώ ανά τόνο CO₂.
Η νέα εποχή της πράσινης ναυτιλίας έχει ξεκινήσει, με τη βιομηχανία να αντιμετωπίζει οικονομικές προκλήσεις αλλά και την ευκαιρία για καινοτομία και βιώσιμη ανάπτυξη.